Het nationale burgeronderzoek ‘Vang de watermonsters’ krijgt dit jaar een vijfde editie. Eerdere edities maakten duidelijk dat het op veel plekken nog niet goed gaat met de kwaliteit van de kleine wateren in Nederland.
Geïnteresseerden kunnen zich aanmelden als burgeronderzoeker. Het gaat om hulp bij onderzoek naar de waterkwaliteit van slootjes, vennen, beekjes, grachten en kleine plassen. De burgeronderzoekers volgen eerst een korte training en kunnen dan overal aan de slag voor een watermeting.
Minder partners
Het onderzoeksproject ‘Vang de watermonsters’ is een initiatief van Natuur & Milieu en ASN Bank, in samenwerking met de waterschappen Hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard en Hoogheemraadschap van Rijnland, NWB Bank, het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW), de Stichting Vivace, FLORON/RAVON en de Vlinderstichting. Dat zijn minder partners dan er vorig jaar in het project deelnamen. Toen waren ook waterschap Brabantse Delta, Wetterskip Fryslân, Hoogheemraadschap van Delfland en waterschap Hollandse Delta nog van de partij.
Andere keuzes
“Het klopt dat er dit jaar minder waterschappen meedoen”, zegt woordvoerster Wietske de Lange van Natuur & Milieu. “Het is elk jaar opnieuw een verzoek dat tijd, inspanningen en financiële middelen vraagt. Een deel van de waterschappen heeft dit jaar inhoudelijk andere keuzes gemaakt, maar de waterschappen die dit jaar deelnemen zijn erg enthousiast over de data die we samen weten op te halen.” Volgens De Lange richten de initiatiefnemers zich nu meer en meer op het opbouwen van een actieve community van burgerwetenschappers, die elk jaar opnieuw helpt om gegevens te verzamelen. “Daarvoor kunnen we nu steeds gerichter werven. Met een goed resultaat qua deelname.”
‘Het gaat nog niet goed’
Volgens Natuur & Milieu wordt de waterkwaliteit in de kleine wateren in Nederland door bijna niemand structureel gemeten. Dat was in 2019 de reden om ‘Vang de Watermonsters’ te starten. In de afgelopen vier jaar is van meer dan 4400 kleine wateren door betrokken burgers de waterkwaliteit in kaart gebracht. De gegevens die burgers verzamelen worden door onderzoekers van het NIOO-KNAW gecontroleerd, ze vullen ze aan en maken het onderzoeksrapport. “Helaas gaat het nog steeds niet goed met de kwaliteit van de kleine watertjes. Wij willen dit goed in de gaten houden. Vervolgens kunnen we gaan kijken hoe de kwaliteit verbeterd kan worden, want dat is echt hard nodig”, stelt Rob van Tilburg, directeur programma’s van Natuur & Milieu.
Bijdrage burgers
Mensen die zich aanmelden als burgeronderzoeker voor het nieuwe onderzoek, volgen tussen 22 mei en 4 juni een gratis training (live of online), die wordt gegeven door ecologen van het NIOO-KNAW. Hierna ontvangen ze onderzoeksmateriaal waarmee ze de plantbedekking en waterhelderheid een score geven, waterdieren zoeken en watermonsters nemen. Aanmelden kan via www.natuurenmilieu.nl/watermonsters. De resultaten van het onderzoek worden in het najaar naar buiten gebracht.
Kroos en troebel of helder
Uit het meest recente burgeronderzoek in vennen, sloten, grachten en plassen bleek dat 80 procent van de kleine wateren een matige tot slechte waterkwaliteit heeft. Dit is bijvoorbeeld te zien aan een drijflaag van kroos, of algen en troebel water. Slechts 20 procent van de gemeten wateren had een goede kwaliteit. Hierbij is het water helder, zijn er diverse onderwaterplanten, veel waterdieren, insectenlarven, vissen en is er een flauwe oever met een rijke begroeiing.
Kaderrichtlijn Water
Volgens de initiatiefnemers zijn er nog veel kleine wateren in Nederland waarvan de kwaliteit niet bekend is. Voor grote wateren zijn Europese richtlijnen vastgesteld. Als de waterkwaliteit blijft zoals nu, lukt het in Nederland niet om in uiterlijk 2027 te voldoen aan de Europese Kaderrichtlijn Water. Ecoloog Lisette Senerpont Domis van het NIOO: “Dankzij de gegevens die de burgerwetenschappers verzamelen, komen we nog meer te weten over de kleine wateren in ons land. We krijgen beter grip op hoe we waterkwaliteitsproblemen aan kunnen pakken. Alleen dan kunnen de planten en dieren in en rond het water herstellen.”
