De verwachte toename in extreem weer zal de bodem van getijdegebieden instabieler kunnen maken. Door het vaker voorkomen van hittegolven worden bodemdieren als kokkels veel mobieler en daardoor wordt de bodem gevoeliger voor wegspoelen tijdens stormen. Dat stelt NIOZ-onderzoeker Zhengquan Zhou in zijn proefschrift.
Deze kennis is belangrijk voor waterbeheerders die bijvoorbeeld kwelders willen inzetten als extra bescherming van de kust. Zhengquan zal op 7 september promoveren aan de Universiteit Utrecht. “Schelpdieren zoals de kokkel lijken misschien vast op een plek te leven, maar kunnen wel degelijk op-en-neer en heen-en-weer bewegen”, vertelt hij. “Wanneer het warmer wordt, zullen kokkeltjes in een drooggevallen bodem naar beneden bewegen. Als er water op de bodem staat, kunnen ze juist naar bovenkomen voor verkoeling, of horizontaal bewegen op de vlucht voor de hitte.”
Beweging maakt instabiel
Waar op het land de beweging van bodemdieren juist als iets goeds wordt gezien, ligt dat in getijdengebieden anders, zegt de onderzoeker. “Meer beweging van bodemdieren betekent meer instabiliteit van de bodem. Daarmee kan die bodem ook gevoeliger worden voor wegspoelen tijdens stormen.” Om kwelders (in het noorden van Nederland) of schorren (in de Delta) te laten groeien, is juist een stabiele wadbodem nodig, zegt Zhengquan.
Optimale temperatuur
De onderzoeker deed experimenten met kokkeltjes in het laboratorium, die hij aan verschillende temperaturen blootstelde. Daarbij ontdekte hij dat er een optimale temperatuur bestaat voor deze schelpdieren. “Als het een beetje warmer wordt, kunnen de schelpdieren meer gaan bewegen om de koelte op te zoeken. Maar boven een bepaalde temperatuur gaan steeds meer schelpen dood. Dat betekent dat bij extreme hittegolven de verstoring van de bodem door schelpdieren ook steeds minder wordt, omdat de dieren simpelweg verdwijnen.”
Natuurbeheer
Al deze kennis is belangrijk voor natuurbeheerders die natuurlijke schorren of kwelders willen inzetten als kustverdediging, stelt Zhengquan. “Voor een stabiele bodem heb je een bepaalde samenstelling van de bodemdieren nodig en zul je ook moeten kijken wat de invloed van het klimaat van de toekomst zal zijn op de activiteit van deze diertjes.”
