De waterkwaliteit van rivieren verslechtert over het algemeen tijdens weersextremen, blijkt uit internationaal onderzoek door de Universiteit Utrecht. Uit een analyse van 965 casussen blijkt dat de waterkwaliteit van rivieren in twee derde van de rivieren verslechtert tijdens droogte en hittegolven, in ongeveer de helft door hevige neerslag en overstromingen en voor bijna 60% door lange termijn veranderingen in klimaat.
De waterkwaliteit van rivieren blijkt te verslechteren door extreem weer. Met een toename in weersextremen door klimaatverandering kan dit leiden tot meer druk op schoon water voor gezonde ecosystemen en menselijk gebruik. Dit concluderen dertien internationale onderzoekers, in samenwerking met de Universiteit Utrecht. Het onderzoek is op 12 september 2023 gepubliceerd in tijdschrift Nature Reviews, Earth & Environment.
Waterkwaliteit
De waterkwaliteit van rivieren wordt sterk gedreven door verandering in rivierafvoer en watertemperatuur, en ook hoe dit samenhangt met landgebruik en andere menselijke factoren zoals afvalwaterzuivering. In het onderzoek is gekeken naar hoe waterkwaliteit verandert tijdens specifieke weersextremen (zoals droogte, hittegolven, hevige neerslag en overstromingen) en lange-termijn veranderingen in klimaat. Grote internationale rivieren, zoals de Mississippi, Murray-Darling en Parana, zijn meegenomen. Maar er zitten ook kleinere rivieren bij. Daarbij zijn bijvoorbeeld de watertemperatuur, het zuurstof- en zoutgehalte en concentratie van nutriënten, metalen, geneesmiddelen en plastics meegenomen.
Verontreinigingen
in de meeste gevallen treedt een verslechtering op van de waterkwaliteit tijdens droogte en hittegolven (68% van de casussen), hevige neerslag en overstromingen (51%) en onder lange-termijn veranderingen in klimaat (56%). Tijdens droogte is er minder water beschikbaar om verontreinigingen te verdunnen, terwijl tijdens hevige neerslag en overstroming er meer verontreinigingen afstromen vanaf het land naar rivieren. Bij klimaatverandering gaat het met name om consistente stijgingen in de watertemperatuur en veranderingen in hydrologie. Maar door de hevige neerslag kunnen juist ook verbeteringen optreden in de waterkwaliteit. Het zoutgehalte van de rivieren gaat door de verdunning bij neerslag en hoogwaters namelijk naar beneden. Het onderzoek wijst dus ook op gevallen waarin verbeteringen of wisselende reacties in waterkwaliteit worden waargenomen.
Betere monitoring nodig
Het onderzoek laat zien dat er meer kennis nodig is over de waterkwaliteit in niet-Westerse landen. Michelle van Vliet, hoofdonderzoeker bij de Universiteit Utrecht, legt uit: “Wat we missen is een betere monitoring van de waterkwaliteit in Afrika en Azië. Nu zijn het vooral de Amerikaanse en Europese wateren waarover gerapporteerd wordt”. Met betrekking tot de Nederlandse situatie waarschuwt Michelle van Vliet: “We zien al grote uitdagingen om hier de Europese waterkwaliteitsdoelen te halen, maar we moeten ons realiseren dat klimaatverandering er nog een schepje bovenop doet.”
Waterbeheerstrategieën
De resultaten van het onderzoek onderstrepen de dringende behoefte aan meer begrip van waterkwaliteitsveranderingen tijdens weersextremen en de mechanismen die hieraan ten grondslag liggen. “Alleen door deze kennis te vergroten, kunnen we effectieve waterbeheerstrategieën ontwikkelen om schoon water voor ecosystemen en menselijk gebruik te garanderen en de uitdagingen van klimaatverandering en -extremen te lijf gaan”, voegt Van Vliet toe in het UU-persbericht.
