Waterschap Vechtstromen wil op negen van de 23 rwzi’s zandfilters en doekenfilters plaatsen. Het waterschap wil zo de concentraties stikstof en fosfaat in het afvalwater verlagen om in de kwetsbare beken tot een goed ecologisch potentieel voor de Kaderrichtlijn Water te komen. Uit de meest recente KRW-factsheet van het waterkwaliteitsportaal blijkt dat er een enorme opgave ligt. Zo moet de concentratie van stikstof van 10 mg per liter naar 1 tot 2 mg per liter en de concentratie van fosfaat van 1 mg per liter naar 0,1 tot 0,2 mg per liter.
Vechtstromen heeft 23 rwzi’s die het effluent voornamelijk op kleine en kwetsbare beken lozen. Vooral op de hoge zandgronden van Twente is het een grote uitdaging voor het waterschap om in deze beken tot een goed ecologisch potentieel voor de Kaderrichtlijn Water te komen, stelt Jos Jogems, programmaleider waterketen bij Vechtstromen. “Wij hebben een aantal rwzi’s waar bijna 90 procent van het water in de kleine beken in droge periodes uit effluent bestaat. Om tot een goed ecologisch potentieel van de KRW te komen, moeten we vooral de concentratie stikstof en fosfaat reduceren.”
Factsheet KRW
Uit de factsheet KRW van het waterkwaliteitsportaal van september 2023 blijkt dat Vechtstromen inderdaad een enorme opgave heeft om het ecologisch doel van de KRW te halen. Zo moet de concentratie van stikstof van 10 mg per liter naar 1 tot 2 mg per liter en de uitstoot van fosfaat van 1 mg per liter naar 0,1 tot 0,2 mg per liter. “We moeten dus op negen van de 23 rwzi’s maatregelen om aan de eisen voor een goed ecologisch potentieel te voldoen. De negen rwzi’s lozen vooral op de kleine en kwetsbare beken. De 14 andere rwzi’s halen de eisen wel, omdat het oppervlaktewater waarop ze lozen veel groter is en de verdunning dus ook.”
Focus
Vechtstromen focust vooralsnog dus op de reductie van stikstof en fosfaat. Het waterschap wil de rwzi’s echter zo aanpassen dat het in de toekomst zonder veel extra werk ook micro’s en medicijnresten kan verwijderen. Deze opgave vloeit immers voort uit de herziening van de Europese richtlijn Stedelijk Afvalwater.
“De eisen gelden waarschijnlijk pas na 2030 of 2035, dus daar richten we ons momenteel nog niet op”, zegt Jogems. Wanneer er eenmaal een zandfilter staat, kan het waterschap in de toekomst actiefkoolfilters plaatsen om de micro’s en medicijnresten af te vangen. Dat is vooral relevant voor rwzi’s die door het lozen van medicijnresten in het effluent meer invloed op het watermilieu hebben dan andere rwzi’s, de zogeheten hotspots.
Technieken
Hij stelt dat Vechtstromen normaal gesproken maximaal 1 tot 2 aanpassingsprojecten per jaar op rwzi’s uitvoert. Nu moet het waterschap er in korte tijd negen aanpakken, naast de andere rwzi’s die ook op de schop moeten. Daarom heeft het waterschap een aanbesteding gedaan. Royal HaskoningDHV en Witteveen+Bos gaan als combinatie de negen rwzi’s de komende jaren aanpakken.
Vechtstromen kiest hierbij voor nageschakelde technieken, zoals zandfiltratie of doekenfiltratie en op enkele rwzi’s voor procesoptimalisaties, zoals chemicaliëndosering of op een andere manier slibontwateren. “We kiezen voor een zandfilter bij rwzi’s waar we in de toekomst ook medicijnresten moeten verwijderen en veel stikstof moeten reduceren”, licht Jogems toe. De doekenfilters past het waterschap toe op een aantal kleinere rwzi’s waar vooral de hoeveelheid fosfaat naar beneden moet om aan het KRW-doel te voldoen.
Kosten
Het waterschap heeft de komende vijf jaar een budget van 240 miljoen euro beschikbaar voor projecten die onder meer bijdragen aan een betere waterkwaliteit. Bijvoorbeeld voor het aanpassen van de beluchting op rwzi’s om zo minder stikstof en fosfaat te lozen. Het toenmalige algemeen bestuur van Vechtstromen stelde vorig jaar 50 miljoen euro extra investeringsbudget beschikbaar voor de KRW-maatregelen. Door de oorlog in Oekraïne en de toegenomen inflatie zijn materialen en grondstoffen echter veel duurder geworden. Daarom kijkt het waterschap of er wellicht nog meer geld nodig is. Dat moet begin 2024 duidelijk zijn.
Haalbaar
De werkzaamheden moeten uiterlijk 31 december 2027 gereed zijn. Jogems weet niet of het haalbaar is. Het ligt eraan of Vechtstromen tijdig de juiste vergunningen krijgt en of het lukt om aannemers en installateurs aan zich te binden. “Er zijn dus verschillende beperkende factoren, maar we hebben nu in ieder geval de combinatie Royal HaskoningDHV en Witteveen+Bos die voor ons aan de slag gaat. We hopen dan ook dat we begin volgend jaar de eerste aanbestedingen in de markt kunnen zetten.”
