Bij het hoogwater op de Maas op 4 januari is meer water via de overlaat naar de Grensmaas gestroomd dan normaal. Rijkswaterstaat kon vanwege een defecte schuif in de stuw Borgharen minder afvoeren dan normaal. Uit antwoorden op Kamervragen blijkt dat Rijkswaterstaat geen enkele aanleiding had te vermoeden dat de dam zou kunnen bezwijken.
In antwoord op vragen van de Tweede Kamer liet demissionair minister Mark Harbers van Infrastructuur en Waterstaat op 19 februari weten dat de Maas op 4 januari 1100 m3/s afvoerde en dat de overlaat dagelijks werd geïnspecteerd. Volgens Harbers stroomt het Maaswater pas bij 1200 m3/s over de dam. Er was geen enkele reden voor Rijkswaterstaat om te veronderstellen dat de dam het zou begeven. Het voorval zou ook los staan van de vervormde schuif in de stuw van Borgharen. Bij eerder hoogwater in november is die schuif niet gestreken en stroomde wel meer water dan anders door de overlaat.
Woonboot losgetrokken
De overlaatdam bij Borgharen is op 4 januari bezweken, waardoor het water in de overlaat hevig is gaan stromen en een woonboot heeft losgetrokken. De woonboot is tegen een pijler van een brug gebotst en de brug zwaar beschadigd. Rijkswaterstaat heeft twee nooddammen aangelegd om de situatie weer in de hand te krijgen. De bewoners van de woonboten in de overlaat waren allemaal eerder al geëvacueerd.
Samenloop
Twee weken voor het incident had Rijkswaterstaat bij de stuw van Borgharen nog een werk uitgevoerd om de vervormde schuif extra te beschermen. Daar is toen bovenstrooms van de stuw een stalen keerwand geplaatst. De reparatie van de schuif stond gepland voor na het hoogwaterseizoen. In zijn beantwoording laat de minister weten dat Rijkswaterstaat wel had voorzien dat er bij 12000 m3/s via de overlaat meer water zou gaan afstromen. Maar niet is voorzien dat al eerder mis zou kunnen gaan.
Herstel in 2021
Bij het extreem hoogwater in juli 2021 was het ook al misgegaan bij de overlaat. Toen ging het over een piekafvoer van ruim 3200 m3/s, maar konden alle stuwen worden gestreken. De overlaatdam Bosscherveld dreigde toen al door te breken en militairen konden met zandzakken een echte doorbrak voorkomen. Enkele maanden daarna is de dam hersteld en voor Rijkswaterstaat is er nooit aanleiding geweest om de constructie te herzien.
Visuele inspectie
Minister Harbers heeft twee rapporten van een extern bureau naar de Tweede Kamer meegestuurd, waaruit blijkt dat de dam er ‘uitstekend’ bij lag. De inspectierapporten betroffen een visuele inspectie. Opvallend is de toevoeging van het bureau dat de dam bekleed is en er geen zicht was op de grond eronder.
Noodbrug
Inmiddels is gestart met het stabiliseren van de brug en kan de gestrande woonboot onder de brug vandaan worden gehaald. Vervolgens kan een noodbrug worden gebouwd om de oostelijke oever voor de woonbootbewoners weer bereikbaar te maken. Rijkswaterstaat heeft aan Boskalis-Van Oord de opdracht verleend voor het definitieve herstel van de overlaatdam. Het streven is om de overlaatdam te herstellen voor de start van het hoogwaterseizoen op 1 oktober.
Onderzoek Deltares
Verder heeft Rijkswaterstaat aan Deltares opdracht gegeven om te onderzoeken hoe de overlaatdam acuut heeft kunnen bezwijken. De resultaten hiervan worden in mei verwacht.
