De Vlaamse milieuminister Zuhal Demir ziet in het eigen Blue Deal-programma een goede opmaat voor een Europese aanpak van de toenemende waterproblemen. Ze deed deze suggestie op een waterconferentie die was belegd in het kader van het Belgische EU-voorzitterschap. Bovenstrooms vasthouden in natte natuur zou een gezamenlijke inspanning van alle watergebruikers moeten worden, luidde de consensus op de conferentie.
Tijdens de EU-waterconferentie op 12 maart in Leuven stelde Demir voor om de Vlaamse Blue Deal-aanpak te verheffen tot een Europese aanpak om de groeiende waterproblematiek snel aan te kunnen pakken. De Blue Deal is een direct gevolg van de recente droge zomers die in Vlaanderen leidden tot waterschaarste. Vlaanderen beschikt over weinig zoetwatervoorraden en moet in tijden van weinig neerslag op grondwater overstappen. Die voorraad is inmiddels ook al ver geslonken en daarom moet Vlaanderen het vooral hebben van het beter vasthouden van regenwater. In het kader van het Blue Deal-programma zijn sinds 2020 400 projecten gestart en is al wetgeving aangenomen die het opvangen van regenwater verplicht stelt.
Zwaar weer
De Europese Unie heeft al een groot aantal waterwetten maar, zo was op de conferentie te horen, nog geen allesomvattende visie op het beheer van zoetwatervoorraden. Alle lidstaten gaan daar, zoals Vlaanderen in België, op een eigen manier mee om. Onlangs constateerde het Europees Milieuagentschap dat de klimaatrisico’s versneld toenemen en dat de lidstaten meer moeten samenwerken om de kans op hittestress, overstromingen en waterschaarste te verkleinen. Het agentschap onderkent dat de waterproblemen regionaal zijn, maar roept op tot Europese coördinatie om sneller in actie te kunnen komen.
De Europese Commissie had al een EU Water Resillienceplan in de maak, als onderdeel van de het Green Deal-pakket, maar dat pakket is sinds het vertrek van Frans Timmersman in politiek zwaar weer terechtgeraakt.
Tekst loopt door onder de foto
Minder snelle afvoer
Reden voor Vlaanderen om op de speciale EU-waterconferentie de Blue Deal-aanpak naar voren te schuiven. Professor Hydrologie Patrick Willems van de Katholieke Universiteit Leuven legde er uit dat warme lucht meer vocht kan bevatten, waardoor het in de zomer minder snel gaat regen, en als het wel gaat regenen dat het dan veel heftiger kan vallen. “In Vlaanderen zien we nu droogteperioden om de twee jaar voorkomen, waar dat voorheen om de vijftig jaar was. Maar de afgelopen maanden is twee keer meer regen gevallen dan normaal”, aldus Willems.
Tienpuntenplan
De overstromingen in juli 2021 leidden tot het Vlaamse tienpuntenplan Weerbaar Waterland, met onder meer een aanpak per deelbekken, een waterzekerheidsfonds, een groter mandaat voor de overheid voor de sectoroverschrijdende uitvoering. Om zowel overstromingen als waterschaarste te kunnen voorkomen, is voor de Vlaamse overheid een maximale infiltratie van regenwater de centrale opgave geworden. Volgens Willems moeten daarvoor alle watersystemen opnieuw worden ingericht. “We moeten 10 procent meer regenwater gaan opvangen en 20 procent minder water onttrekken.” Als voorbeelden hoe Vlaanderen die percentages kan bereiken, noemde de Leuvense professor de afkoppeling van regenwater van het riool (3 procent), meer hergebruik van grijswater door huishoudens (2 procent), minder drainage van landbouwgrond (2 procent), plaatsing van stuwen in beken (2 procent) en meer industrieel waterhergebruik (2 procent).
Tekst loopt door onder de foto
Herstel sponswerking
Het hoofddoel van het Vlaamse Blue Deal-programma is volgens Willems het herstel van de sponswerking in het landschap en het voorkomen van erosie. De Vlaamse regering ambieert binnen het Blue Deal-programma de realisatie van 6000 hectare natte natuur en de ontharding van 113 hectare. Onder leiding van milieuminister Demir zijn de uitgangspunten van het Blue Deal-programma verwerkt in artikelen voor het Decreet Integraal Waterbeheer. Het voorontwerp van wijzigingen ligt nog voor inspraak bij de Vlaamse Raad van State. Het decreet verplicht elke toekomstige Vlaamse regering om binnen een jaar na haar aantreden een Blue Deal met investeringen op te maken.
Samenhangende visie
De Vlaamse aanpak werd op de conferentie gepresenteerd als een mogelijke aanpak voor de Europese Commissie om snel te komen tot een samenhangede visie op een beter zoetwaterbeheer. En tot een betere internationale afstemming bij grensoverschrijdende rivieren en grondwaterreservoirs.
