De overvloedige regenval sinds oktober vorig jaar heeft het Nederlandse duinlandschap behoorlijk veranderd: veel duinvalleien veranderden in duinmeertjes en wandel- en fietspaden staan onder water. Voor de drinkwaterbedrijven die de duinen gebruiken bij hun drinkwaterproductie, is het echter ‘business as usual’.
Duinbeheerders hebben de grootste moeite om de gebieden enigszins begaanbaar te houden. Maar voor de natuur heeft de extreem hoge grondwaterstand veel positieve gevolgen. De zoetwaterbel onder de duinen is aangevuld en er is nu voldoende water tot ver in de zomer voor de plantengroei in de vochtige duinvalleien. De duinmeertjes zijn ook aantrekkelijke plekken geworden voor padden, kikkers en salamanders om hun eitjes te leggen. En langs de binnenduinrand stroomt er weer water door de duinrellen. Daarvan profiteren de waterinsecten.
Minder rivierwater infiltreren
De Stichting Duinbehoud, een natuurorganisatie die zich inzet voor de bescherming van de Nederlandse duinen en kust, noemt op haar website nóg een voordeel van de hoge grondwaterstand: “In de duingebieden die worden gebruikt voor de drinkwaterproductie kunnen de waterleidingbedrijven gebruikmaken van het regenwater voor de productie van drinkwater. Zij hoeven minder rivierwater te infiltreren in het duingebied.” Klopt die claim wel?
‘Een fractie’
Navraag bij de drie drinkwaterbedrijven die in de duinen actief zijn (Dunea, PWN en Waternet), leert dat er inderdaad minder rivierwater nodig is voor de drinkwaterproductie. Maar een groot percentage is dat niet en het heeft ook geen consequenties voor de waterhuishouding in het gebied. “Er is inderdaad veel neerslag gevallen en een deel van dit regenwater wordt gebruikt om ons drinkwater van te maken”, zegt een woordvoerder van Waternet. “Om die reden hoeft er een fractie minder voorgezuiverd rivierwater in de duinen geïnfiltreerd te worden.”
Zuiveringsproces
Een mogelijk interessante vraag is vervolgens of door het grotere aandeel regenwater het waterzuiveringsproces eenvoudiger, goedkoper en/of sneller is geworden. Regenwater bevat normaliter immers minder verontreinigingen dan rivierwater. De woordvoerder van Waternet reageert resoluut: “De zuivering is zeker niet eenvoudiger: neerslag en voorgezuiverd rivierwater gaan na de duinpassage in dezelfde stroom mee naar onze zuivering. De zuivering zuivert het voorgezuiverde rivierwater ná de duinpassage, hierin zit een zeer geringe hoeveelheid neerslag. Neerslag en voorgezuiverd rivierwater kunnen dus niet afzonderlijk gezuiverd worden; dit is in praktische zin onmogelijk.”
Sturen op volumestroom
Ook bij drinkwaterbedrijf PWN merken ze nauwelijks iets van de hogere grondwaterstand in de duinen: “Wij hebben alleen een infiltratiesysteem in Castricum en Wijk aan Zee”, zegt de woordvoerder. “Daar sturen we niet op een vast peil, maar op een volumestroom. Het effect van de hoge grondwaterstanden op de benodigde infiltratie is zeer gering, hooguit enkele procenten. Dat is dus niet significant. Resultaat is hierdoor wel dat in de iets grotere omgeving geen effect merkbaar is van de winning, dus ook niet minder wateroverlast. In normale omstandigheden hebben wij ook nauwelijks effecten; het gaat om een natuurlijk grondwatersysteem in het duin.”
