Het NRC is in het bezit van een brandbrief die medewerkers van Rijkswaterstaat eind 2023 hebben geschreven aan de directie over de problemen rond gemaal IJmuiden. De wateradviseurs schetsen een zeer zorgwekkende staat van het gemaal, en denken dat dit in de toekomst kan leiden tot „aanzienlijke schade”. De PvdA-fractie van waterschap AGV stelde vragen aan het Dagelijks Bestuur in dit kader en stuurt aan op een alternatieve route voor de afvoer van boezemwater uit het gebied van AGV.
Storingen van het gemaal IJmuiden hebben tot zorgen en onrust geleid bij de medewerkers van Rijkswaterstaat (RWS), en ook zouden de storingen af en toe tot extreme werkdruk leiden. De brief aan de RWS-directie is ondertekend door wateradviseurs van Rijkswaterstaat die piketdiensten draaien op het Noordzeekanaal en Amsterdam-Rijnkanaal. Rijkswaterstaat zegt in een reactie aan NRC de beschreven problematiek te kennen en erkennen. Rondom het gemaal vonden sinds november vijf incidenten plaats. “Al voor het incident in november en de brandbrief was Rijkswaterstaat intern in gesprek over een aanpak voor het Spui- en Gemaalcomplex. Het incident en de brandbrief onderstrepen de noodzaak om te komen tot een gedegen aanpak”, zegt Rijkswaterstaat.
“Het watersysteem in het gebied van AGV is te afhankelijk van één ‘uitgang’ via het Noordzeekanaal door middel van het gemaal IJmuiden”, aldus de PvdA-fractie van waterschap AGV.
Niet spuien
Begin november moest, voor het eerst in 25 jaar, zelfs het IJfront worden gesloten door falen van het systeem bij het gemaal IJmuiden. Maarten Ouboter, systeembeheerder van waterschap AGV, had toen piketdienst en vertelt erover tegen NPO Radio1: “Vanwege de hoge waterstand stond gemaal IJmuiden met alle pompen aan om in totaal 260.000 liter water per seconde kwijt te raken. Toch lukte het niet om al het water weg te pompen en stroomde een grote hoeveelheid zeewater binnen. Met behulp van het extra aanzetten van gemaal Zeeburg kon het waterpeil weer dalen.” De oorzaak bleek een storing in de bediening waardoor de spuikokers niet werden gesloten na een spui. Drie weken daarna was er opnieuw een storing en konden de spuikokers weer niet op afstand bestuurd worden. In 2023 is in totaal zes keer noodgemaal Zeeburg ingezet, een stuk meer dan afgelopen jaren. Al ligt hier ook de grote hoeveelheid regen die is gevallen in 2023 aan ten grondslag, aldus Rijkswaterstaat.
Andere problemen
Na de brandbrief blijken er nog 3 incidenten te zijn geweest. Het noodpaneel, dat dient als back-up voor het reguliere bedienproces, werkte begin december niet meer. Daarop volgde in het voorjaar een storing waardoor de automatische sluiting van de spuikokers niet werkte en door een ´alerte operator´ de spuikokers handmatig zijn dichtgezet, en tot slot een korte netwerkstoring in juni van enkele minuten. Rijkswaterstaat bevestigt deze problemen en stelt dat de veiligheid niet in het geding was. RWS werkt inmiddels aan een integrale aanpak om de werking van het spui- en gemaalcomplex op de korte, middellange en lange termijn te verbeteren. Waterschap AGV noemt in de Algemene Bestuursvergadering van 4 juli dat ze bij de plannen voor de renovatie van het gemaal betrokken zijn.
Afhankelijk van gemaal
De PvdA-fractie van het Algemeen Bestuur van waterschap AGV kaartte de problemen van gemaal IJmuiden aan in de AB-vergadering van 4 juli. Vice-Fractievoorzitter Laurette Van Halen zei tijdens de vergadering: “De huidige waterafvoercapaciteit van het Amsterdam Rijnkanaal- Noordzeekanaal gebied is krap en niet ingericht op de gevolgen van klimaatverandering. Veel bedrijven en mensen zijn kwetsbaar en afhankelijk van een goed functionerend gemaal bij IJmuiden. In het Boezemplan en het coalitieakkoord van ons waterschap geven we aan dat waterafvoer uit dit gebied een nieuwe route nodig heeft, met extra gemalen naar het Markermeer en/of de Lek. Ook in ons inwerkprogramma is dit nadrukkelijk naar voren gekomen.” Van Halen vroeg het bestuur dan ook naar de status van de verkenning naar een alternatieve route voor de afvoer van het stroomgebied van het Amsterdam-Rijnkanaal – Noordzeekanaal, waaronder het boezemwater uit het gebied van AGV. Ook wilde ze weten hoe het waterschap in gesprek is met RWS en Amsterdam over het functioneren van het gemaal IJmuiden.
Mogelijk nieuw gemaal Diemen
Het Dagelijks Bestuur antwoordde met: “Wij zijn inderdaad in gesprek hierover en stappen aan het zetten. Zo is sinds vorig jaar september de regio Centraal Holland officieel deelregio geworden van het Deltaprogramma. Opgaven van de regio worden daarmee nationaal zichtbaarder en gaat helpen om zaken op nationaal niveau voor onze regio voor elkaar te krijgen. Binnen het Deltaprogramma vinden diverse onderzoeken plaats, de mogelijkheden van een nieuw gemaal in Diemen worden nu onderzocht. Vanuit zoetwater wordt gekeken of in bepaalde tijden ook water vanuit het Amsterdam Rijnkanaal naar het IJmeer kan worden gebracht. Daar is ook een gemaal voor nodig. Voor de waterafvoer tijdens hoogwater wordt, naast kanaal IJmuiden, in de toekomst ook gedacht aan afvoer via het IJmeer. De komende twee jaar wordt hier hard aan gewerkt en de resultaten gaan mee in het Deltaprogramma 2027 en komen terecht bij het verantwoordelijke ministerie. RWS is daarnaast bezig met vervanging en renovatie van kanaal IJmuiden, daar zijn wij ook bij betrokken en daar worden de komende jaren varianten van uitgewerkt. In 2028 zal na de planfase door het ministerie een keuze worden gemaakt. Kortom, op ambtelijk en bestuurlijk niveau zullen we er alles aan doen om dit zo snel mogelijk voor elkaar te krijgen”, besluit het bestuur tot slot.
