Internationale deskundigen van het ICBR uit de landen in het Rijnstroomgebied onderzochten aan de hand van recente klimaatgegevens hoe de afvoeren in de Rijn en zijn belangrijkste zijrivieren zich waarschijnlijk zullen ontwikkelen tot 2100. De belangrijkste conclusies: door de voortschrijdende klimaatverandering neemt de druk op het ecosysteem van de Rijn toe, het produceren van drinkwater wordt moeilijker en de scheepvaart wordt steeds verder beperkt.
De experts van het ICBR waarschuwen dat overheden dringend actie moeten ondernemen om adaptatiemaatregelen te ontwikkelen en uit te voeren. Ze stellen dat overstromingen van november tot en met april kunnen toenemen. Van mei tot en met oktober zal het vermoedelijk vaker en langer droger zijn.
Deltaprogramma Rijn
In Nederland staan voor maatregelen het ministerie van IenW en Deltacommissaris Co Verdaas aan de lat. Zo werkt het Deltaprogramma Rijn in het programma Integraal Riviermanagement de komende decennia mee aan een toekomstbestendig riviersysteem dat goed functioneert, meervoudig bruikbaar en duurzaam te beheren is.
De eerste stap in de ontwikkeling van IRM is een Programma onder de Omgevingswet (POW) met nieuw beleid voor afvoercapaciteit en rivierbodemligging, een visie op het toekomstige rivierengebied en uitgangspunten voor de nieuwe integrale samenwerking tussen overheden in het gebied.
Afhankelijker van regen
De invloed van smeltende gletsjers en sneeuw, die de Rijn in deze tijd van het jaar van water voorzien en zodoende de schaarse neerslag compenseren, blijft tot het einde van de eeuw afnemen, schrijven de ICBR-experts in het rapport. De Rijn zal daardoor meer afhankelijk worden van regen. Regionaal verwachten de experts in de zomer ook vaker stortvloeden, zoals in juli 2021 in onder meer de Eifel en de Ardennen is gezien.
Herziening klimaatadaptatiestrategie
Het nieuwe onderzoek is een belangrijk uitgangspunt voor de herziening van de klimaatadaptatiestrategie van de ICBR. In het voorjaar van 2025 staat een workshop op de planning voor gebruikersgroepen die worden getroffen door klimaatverandering.
”We moeten op basis van feitelijke kennis adaptatiemaatregelen nemen om de Rijn en zijn stroomgebied klimaatbestendig te maken. Dit rapport en de workshop in 2025 zijn belangrijke bakens waarmee we onze koers uitzetten”, zegt Miriam Haritz, voorzitter van de ICBR, naar aanleiding van de publicatie van het rapport.
Industriële lozingsvergunningen
Gerard Stroomberg, directeur van RIWA-Rijn stelt in een reactie op het ICBR-rapport dat het vanuit drinkwaterperspectief van belang is dat vergunningverleners in industriële lozingsvergunningen rekening houdt met deze extremen. Vanwege de verwachte langere periodes met lage afvoer zullen ze ook moeten kijken naar de toegestane vrachten van stoffen die ze vergunnen.
Hogere concentraties van stoffen
“Minder water in de rivier betekent immers ook hogere concentraties van stoffen. Maar ook stortregens en -vloeden zullen invloed hebben op de waterkwaliteit”, zegt Stroomberg. “Denk aan riool-overstort wanneer riolering de hoeveelheid water niet aan kan. Maar ook overstromingen op plaatsen waar men dat niet verwacht kunnen onverwachte gevolgen hebben.”
Nieuwe risico’s
Hij wijst op de stortvloed in het Ahrdal in 2021. Hier werden ook enkele wijnbouwbedrijven getroffen en de daar opgeslagen bestrijdingsmiddelen spoelden mee de rivier in. “Dit soort risico’s zijn nieuw en er zal goed moeten worden gekeken naar nog onbedachte effecten en mitigerende maatregelen”, aldus Stroomberg.
