Waterschappen en netbeheerders tekenden 5 november samen met het ministerie van Klimaat en Groene Groei de eerste sectordeal netcongestie, een doorbraak in de aanpak van capaciteitsproblemen op het stroomnet. Deze overeenkomst moet helpen om waterschappen ondanks een stijgende elektriciteitsbehoefte – veroorzaakt door klimaatverandering, bevolkingsgroei en strengere waterkwaliteitseisen – hun taken te laten uitvoeren zonder belemmeringen door netcongestie.
Netcongestie, ofwel de beperkte capaciteit op het stroomnet, vormt een toenemende uitdaging. Vooral voor waterschappen, die bij het drooghouden van Nederland, rioolwaterzuivering en andere waterbeheeractiviteiten afhankelijk zijn van een stabiele stroomvoorziening. Verder leidt klimaatverandering tot hevigere regenval, wat de stroomvraag verder vergroot, zoals gebeurde tijdens de hoogwaterperiode rond kerst vorig jaar.
Dieselgeneratoren
Patrick Blom van waterschap Vallei en Veluwe illustreert dit met een voorbeeld in een artikel in Trouw. “Bij extreme neerslag is soms het gebruik van dieselgeneratoren nodig om de vraag bij te benen, maar dit willen we zoveel mogelijk vermijden.”
Vierde zuiveringsstap
Volgens Ina Elema van de Unie van Waterschappen ondervinden inmiddels 17 van de 21 waterschappen hinder door de krapte op het stroomnet. Strengere Europese waterkwaliteitsnormen vereisen bovendien uitbreiding van rwzi’s met een vierde zuiveringsstap wat de elektriciteitsvraag alleen maar verder doet toenemen.
Slimme oplossingen
De nieuwe sectordeal moet creatieve oplossingen bieden om de capaciteitsproblemen te verlichten. Zoals waterschappen die gemalen congestiebewuster inzetten.
Of dat waterschappen aansluiting zoeken bij het GOPACS platform. GOPACS biedt grote en kleine marktpartijen de mogelijkheid om op eenvoudige wijze hun beschikbare flexibiliteit te gelde te maken en mee te helpen congestiesituaties op te lossen.
Waterschap Vallei en Veluwe zet in een proefproject in Harderwijk een grote batterij in om zelf opgewekte energie tijdelijk op te slaan. Dit voorkomt pieken in de stroomvraag en vermindert de belasting van het net.
Slim malen
Blom legt uit: “Met de opslagcapaciteit van de batterij kunnen we vraag en aanbod beter in balans houden, wat de betrouwbaarheid en betaalbaarheid van onze elektriciteit verbetert.” Naast batterijopslag worden maatregelen als slim malen onderzocht, waarbij water op strategische momenten wordt weggepompt, bijvoorbeeld met eb, wat energiebesparing oplevert. Waterschap Zuiderzeeland is hier mee bezig.
Vol stroomnet
Minister Sophie Hermans van Klimaat en Groene Groei benadrukte het belang van de sectordeal. “Dit volle stroomnet is een van de grootste uitdagingen van deze tijd. Ik ben blij met de sectordeal met de waterschappen en netbeheerders, omdat deze slimme oplossingen stimuleert zoals lokaal opwekken en opslaan van energie en beter afstemmen van vraag en aanbod.”
Prioriteit geven
Sinds oktober mogen netbeheerders prioriteit geven aan projecten van maatschappelijk belang, zoals waterzuiveringen. Door deze voorrang kunnen waterschappen sneller capaciteit aanvragen, mits beschikbaar bij de netbeheerder, zoals recent gebeurde bij Vallei en Veluwe in Hattem en Bennekom. Dit zorgt ervoor dat zij hun infrastructuur kunnen uitbreiden en sneller kunnen inspelen op hoogwaterdreiging en piekbelasting.
Toekomstbestendig waterbeheer
Met de sectordeal hopen de partijen dat waterschappen ook bij piekbelasting hun vitale taken kunnen uitvoeren, zoals het drooghouden van Nederland en het zuiveren van afvalwater. Slimme energieoplossingen en samenwerking staan hierbij centraal. De deal tussen de waterschappen en netbeheerders kan mogelijk als voorbeeld dienen voor andere sectoren die ook kampen met capaciteitsproblemen.
