In 2024 hebben de 21 waterschappen in Nederland 65.811 muskusratten gevangen, een stijging van 29 procent ten opzichte van 2023. Het aantal gevangen beverratten steeg met 13 procent tot 1.862 exemplaren. Deze dieren vormen een risico voor de veiligheid door het graven van gangen in dijken en kades, evenals voor de biodiversiteit. De regionale verschillen in de vangsten zijn opvallend.
De stijging van het aantal vangsten is te danken aan de inzet van 400 gespecialiseerde bestrijders van de waterschappen. Daarnaast speelt de instroom van dieren uit met name Duitsland een rol. Lange periodes van hoogwater in de winter en het voorjaar van 2024 zorgden ervoor dat holen onbereikbaar werden, schrijft de Unie van Waterschappen in een persbericht.
Veel muskus- en beverratten zochten door sterke waterstromen hun toevlucht in Nederland, waar de waterschappen in de grenszones een groot deel direct wisten te vangen.
Noordoost-Nederland
De regionale verschillen in de vangsten zijn opvallend. In Noordoost Nederland hebben de vier waterschappen gezamenlijk 30 procent meer muskusratten gevangen dan in 2023, een stijging van 6.309 naar 8.199 dieren. Ook het aantal gevangen beverratten nam met 10 procent toe. Bij Waterschap Vechtstromen verdubbelde het aantal vangsten zelfs, mede door een inhaalslag in gebieden waar nog populaties aanwezig waren, aldus Hunze en Aa’s.
Zeeland
In Zeeland speelde de kletsnatte winter eveneens een belangrijke rol, meldt bestuurder Wim van Gorsel van Waterschap Scheldestromen. Hier werden 3.992 muskusratten gevangen, een stijging van 187 ten opzichte van 2023. In Zeeland zijn geen beverratten aangetroffen. In de meeste gebieden is de populatie muskusratten onder controle, al blijven er drie aandachtsgebieden bestaan: de Zak van Zuid-Beveland, het gebied tussen Terneuzen en Philippine, en de regio rondom Aardenburg en Sluis.
Bedreiging voor dijken
Muskus- en beverratten komen van nature niet voor in Nederland, ze zijn hier door menselijk handelen beland. Ook hebben de dieren hier nauwelijks natuurlijke vijanden. Ze worden bestreden omdat ze schade brengen aan waterkeringen en oevers, door holen en gangenstelsels in dijken te graven. Zo veroorzaken ze verzakkingen in dijken en kades. In het ergste geval kan een dijk of kade doorbreken waardoor er dorpen of zelfs steden onder water lopen.
Bedreiging voor biodiversiteit
Muskus- en beverratten vormen ook een bedreiging voor de biodiversiteit. Ze staan daarom allebei op de Europese lijst van Invasieve soorten. Ze eten planten als riet en lisdodde weg, en verdringen daardoor inheemse diersoorten zoals de zwarte stern, de roerdomp en de kleine karekiet. Deze vogels leven in het riet, waar ook de muskus- en beverratten hun leefomgeving hebben.
Geen levensvatbare populatie
De waterschappen hebben het gezamenlijke doel om in 2034 geen (levensvatbare) populatie muskusratten meer te hebben in Nederland. Dat is het geval als er in het binnenland minder dan 500 muskusratten per jaar worden gevangen. Daarom investeert muskusrattenbeheer West- en Midden-Nederland investeert in 2025 en 2026 om elf extra nieuwe bestrijders op te leiden, meldt het AD.
Door de extra inzet zal de komende jaren het aantal vangsten naar verwachting nog hoog blijven, om daarna te kunnen dalen, is de verwachting. De waterschappen zijn sinds 2011 verantwoordelijk om de beesten te vangen. Toen werd dit in de Waterschapswet opgenomen. Daarvoor waren de provincies verantwoordelijk.
Europese afspraken
Europese afspraken over professionele bestrijding van muskus- en beverratten komen volgens de Unie van Waterschappen nog onvoldoende van de grond. “De instroom vanuit het buitenland door het hoge water laat zien dat dit voor Nederland wel belangrijk is. De waterschappen willen zowel landelijk als regionaal inzetten op intensievere grensoverschrijdende samenwerking”, zegt bestuurder Vincent Lokin van de Unie van Waterschappen.
