De Europese Commissie heeft zojuist een Europees dashboard gelanceerd dat inzage in de verspreiding van infectieziekten mogelijk maakt via de analyses van rioolwater. Het Europese Wastewater Surveillance Dashboard is een verzameling van alle Europese metingen in het afvalwater, door meerdere nationale dashboards en onderzoeksgegevens te combineren.
Het nieuwe dashboard van de Europese Commissie kan bijna real-time informatie verstrekken over trends in ziekteverwekkers in rioolwater, waarmee het de nationale zorgautoriteiten kan ondersteunen bij hun inspanningen om uitbraken van ziekten op te sporen, te voorspellen en er snel en adequaat op te reageren. De Europese Wastewater Observatory for Public Health van het Joint Research Centre (JRC) ontwikkelde het dashboard in samenwerking met de European Health Preparedness and Response Authority (HERA). Met HERA kunnen de EU en de lidstaten snel de meest geavanceerde, medische maatregelen nemen in geval van een mogelijke grensoverschrijdende bedreiging van de gezondheid. Hierbij kan onder meer gedacht worden aan de ontwikkeling en productie van medicijnen, vaccins en medische hulpmiddelen.
De COVID-19-pandemie heeft aangetoond dat rioolwaterbewaking nuttige, aanvullende surveillancegegevens oplevert voor het monitoren van epidemiologische situaties. Hierdoor kan op tijd een holistisch signaal van de verspreiding van ziekten worden afgegeven.
Op tijd ingrijpen
Traditioneel berust het toezicht op de volksgezondheid op klinische rapportages, dat wil zeggen het testen en diagnosticeren van individuen. Door de circulatie van ziekteverwekkers in het rioolwater geautomatiseerd te volgen, kan dit het toezicht van de gezondheidsautoriteiten een voorsprong geven bij het identificeren van potentiële ziektegolven. Ook kunnen bekende virusvarianten makkelijker worden opgespoord voordat ze in een klinische omgeving verschijnen.
Metingen van drie ziekteverwekkers
Het dashboard bevat momenteel gegevens over drie belangrijke ziekteverwekkers, namelijk het coronavirus SARS-CoV-2, het verkoudheidsvirus RSV en het griepvirus, influenza genoemd. Het dashboard combineert de gegevens van elf Europese landen, en wordt ondersteund door meer dan een miljoen metingen. Het is gratis en publiek toegankelijk.
Richtlijn Stedelijk Afvalwater
De ontwikkeling van het dashboard valt binnen de One Health-benadering, om toezicht op gezondheidsparameters in water te garanderen en om de gezondheidsrisico’s te verminderen en uitbraken te voorkomen. Binnen deze benadering valt ook de herziene richtlijn inzake de behandeling van stedelijk afvalwater, die deze maand in werking is getreden. De richtlijn verplicht de lidstaten om nationale systemen voor stedelijk afvalwatertoezicht op te zetten voor het monitoren van volksgezondheidsparameters. Op die manier ondersteunen de lidstaten snelle besluitvorming in geval van een noodsituatie op het gebied van de volksgezondheid. Het dashboard moet uiteindelijk databronnen uit andere wereldregio’s verbinden onder het Global Consortium for Wastewater and Environmental Surveillance for Public Health (GLOWACON), gelanceerd door HERA in maart 2024.
Europese waterbestendigheid op agenda
Een andere belangrijke One-Health aanpak is de Water Resilience Initiative van Brussel. Hierbinnen vallen maatregelen om de steeds vaker voorkomende perioden van droogte en overstromingen aan te pakken en watervervuiling tegen te gaan. In september 2024 heeft de Europese Commissie daarvoor een speciale commissaris voor Milieu, Waterbestendigheid en Concurrerende Circulaire Economie aangekondigd, in de persoon van Jessika Roswall. Recent ging het eerste debat van start bij het Europees Parlement.
Bekijk het dashboard
Het dashboard is toegankelijk via de website van de Europese Commissie. Het is wel aan te raden het via een laptop of computer te bekijken, want de layout kan verspringen bij de mobiele versie. Bekijk het dashboard op de website van de Europese Commissie.
