Waterschap Noorderzijlvest gaat een zoutwatermeetnet aanleggen in het Lauwersmeer. Hiermee kan het waterschap het zoutgehalte van het water nauwkeurig meten. Daarnaast start een verkenning naar de mogelijkheden voor een zoet-zoutovergang. Het meetnet wordt in 2025 en 2026 opgezet.
Waterschap Noorderzijlvest werkt samen met partners, natuurorganisaties en agrariërs aan een betere verbinding tussen het Lauwersmeer en de Waddenzee. Volgens Annette van Velde, bestuurder bij het waterschap, zorgt een natuurlijkere overgang tussen zoet en zout water voor een gezondere natuur.
“Dit is belangrijk voor vissen, waterkwaliteit en biodiversiteit. We zijn het erover eens dat het noordelijke deel van het meer zouter moet worden, terwijl het zuidelijke deel zoet blijft voor de landbouw. We willen het zoutgehalte nauwkeurig kunnen monitoren, daarom starten we met het meetnet. Zo leren we samen met de gebiedspartners meer over zoet en zout water in het gebied.”
Betere vismigratie
Met betere vismigratie wil Waterschap Noorderzijlvest ecologische doelen halen uit de Kaderrichtlijn Water. Bij het uitrollen van de plannen in 2021 kwamen boeren in opstand. „Er was een onfortuinlijke traditie ontstaan van botsende groepen”, zegt bestuurder Annette van Velde in het Dagblad van het Noorden. In een werkgroep werd drie jaar lang gepraat, met succes.
De partijen zijn het nu eens, maar zullen voortdurend moeten blijven praten, zegt Van Velde. „Bij droogte is zoet water schaars en moeten we misschien een tijdlang geen zout water binnenlaten. Op andere momenten regent het genoeg en kun je extra zout water toelaten.”
Meetresultaten worden openbaar
Er komen ruim honderd meetpunten in het meer en in omliggende natuur- en landbouwgebieden. Hiermee kan het zoutgehalte dagelijks worden gemeten, op verschillende locaties en dieptes. Ook komt er een online dashboard. De meetresultaten zijn openbaar.
Met de meetpunten hoopt het waterschap vragen te beantwoorden als: hoe is de zoet-zout verdeling in het meer gedurende het jaar? Waar ligt de grens tussen zoet en zout? En welk effect heeft het zoutgehalte op de waterkwaliteit? Het uiteindelijke doel is om gecontroleerd zout water in te laten om de ecologische waterkwaliteit te verbeteren.
Waterveiligheid als randvoorwaarde
De meetresultaten ondersteunen de verkenning naar een natuurlijkere overgang tussen zoet en zout water. Tot en met 2028 onderzoekt Noorderzijlvest welke aanpak de voorkeur heeft van de betrokken partijen. Waterveiligheid blijft hierbij een randvoorwaarde. Overtollig water uit Friesland, Groningen en Noord-Drenthe wordt momenteel via de R.J. Cleveringsluizen op zee geloosd.
Kaart zoet-zoutverloop van het Lauwersmeer. Dit zijn de plannen voor de komende jaren. Foto: Waterschap Noorderzijlvest
Toenemende waterafvoer
Door toenemende neerslag als gevolg van de klimaatverandering zal in de toekomst vaker en meer water via het Lauwersmeer moeten worden afgevoerd. Het waterschap onderzoekt daarom of dit op termijn met een gemaal kan gebeuren.
De minister van Infrastructuur en Waterstaat (IenW) heeft namens de Programmatische Aanpak Grote Wateren (PAGW) eind 2023 een bijdrage van 10 miljoen euro toegezegd voor het project. Noorderzijlvest ontvangt hiervan in eerste instantie 3,12 miljoen euro.
De PAGW is een Rijksprogramma van de ministeries van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur (LVVN) en van Infrastructuur en Waterstaat. Dit programma heeft als doel de ecologische waterkwaliteit te verbeteren en de natuur in de Nederlandse grote wateren te versterken.
Samenwerking binnen PAGW
De partners waarmee Waterschap Noorderzijlvest samenwerkt binnen de Programmatische Aanpak Grote Wateren (PAGW) Toekomstbestendig Lauwersmeer zijn Rijkswaterstaat Noord-Nederland, Staatsbosbeheer en Rijksdienst voor Ondernemend Nederland.
