In de nieuwbouwwijk in Merwede zullen 6.000 woningen op een duurzame manier worden verwarmd en gekoeld. Daarvoor worden warmte en koude uit de bodem en warmte uit het water van het Merwedekanaal gebruikt. Voor de installatie die warmte uit het water haalt (aquathermie), kreeg de gemeente een vergunning van Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden. De nieuwe aquathermie-installatie wordt de grootste in Nederland.
De gemeente Utrecht kiest voor aquathermie in de wijk Merwede bij de bouw van 6.000 woningen. Dat is een duurzame en vernieuwende manier om warmte uit oppervlaktewater, afvalwater of drinkwater te halen. Die warmte wordt vervolgens opgeslagen in de bodem en gebruikt in een warmtenet. In een eerder project pastte de Stichtse Rijnlanden op de rwzi Utrecht in de wijk Overvecht voor het eerst aquathermie toe voor het hergebruik van warmte met behulp van een warmtepomp, die begin september officieel geopend is. Daarna wordt het opgewarmde water aan het warmtenet geleverd voor de levering van duurzame warmte aan 20.000 huishoudens in Utrecht en Nieuwegein.
Enorme potentie
Uit onderzoek blijkt dat aquathermie in Nederland ongeveer 50% van alle gebouwen zou kunnen verwarmen. Ons gebied is rijk aan oppervlaktewater en er zijn rioolwaterzuiveringen die duurzame warmte kunnen leveren. Aquathermie is het meest geschikt voor woningen en gebouwen waar de warmte of kou door goede isolatie niet makkelijk naar buiten kan. En die met redelijk lage temperaturen verwarmd kunnen worden, bijvoorbeeld via vloerverwarming.
Oplevering in 2027
De vergunningverlening voor de aquathermie-installatie voor de wijk Merwede is een belangrijke stap. Deze manier van verwarmen wordt namelijk nog weinig op zo’n grote schaal toegepast. Wethouder Lot van Hooijdonk van de gemeente Utrecht is dan ook blij met deze stap: “Fantastisch dat we deze duurzame techniek gaan toepassen in een nieuwe wijk in onze stad. En mooi dat we de kennis en inzichten die we hiermee opdoen ook weer kunnen gebruiken voor andere mogelijkheden voor aquathermie binnen onze gemeente.” De gemeente verwacht dat de bouw van zowel de aquathermie-installatie als de woningen in 2024 start. De eerste woningen zullen in 2027 opgeleverd worden. Dan zal ook de installatie aan gaan.
Maatregelen ecologie
Aquathermie kan invloed hebben op het leven van organismen in het Merwedekanaal. Het water wordt namelijk opgepompt om er warmte uit te halen. Daarbij wordt vuil uit het water gefilterd, maar bijvoorbeeld ook plankton. Bovendien is het water wat koeler als het teruggaat in het kanaal. Dat kan invloed hebben op het leven van organismen in het kanaal. "Uiteraard heeft het waterschap aandacht voor eventuele gevolgen voor waterkwaliteit en ecologie", geeft Els Otterman, hoogheemraad van het waterschap aan. "Maar als waterschap willen we ook een bijdrage leveren aan de energietransitie. Daarom onderzoeken we, samen met Rijkswaterstaat, wat mogelijkheden zijn voor aquathermie zonder dat dit gevolgen heeft voor de waterkwaliteit. Uit het onderzoek is onder andere een aantal maatregelen voortgekomen, om eventuele negatieve gevolgen te beperken of tegen te gaan. Voorbeelden hiervan zijn het creëren van natuurvriendelijke oevers en het aanleggen van visbossen in het Merwedekanaal."
Kennis en inzichten opdoen
Ook gaan Rijkswaterstaat en het waterschap de gevolgen voor het watersysteem doorlopend controleren vanaf het moment dat de aquathermie-installatie werkt. De kennis en inzichten die worden opgedaan, kunnen ook gebruikt worden voor het opstellen van beleid en regels voor toekomstige aquathermie-installaties.
