Nu grote social-mediaplatforms als X en Meta (Facebook, Instagram, Whatsapp) hun factchecking op een laag pitje (dreigen te) zetten, nemen veel bedrijven, overheden en publieke organisaties hun strategie met betrekking tot social media onder de loep. Ook in de watersector. Bluesky lijkt populair te worden, met name bij de waterbeheerders. Maar de overgang naar een nieuw platform is lastiger dan het lijkt. Je wilt tenslotte niet zomaar al je volgers op X kwijtraken…
‘We hebben besloten om per direct te stoppen met X als communicatiekanaal. Voortaan maken we gebruik van Bluesky als microblogging-dienst.’ Dat schreef waterschap Hunze en Aa’s op 21 januari op zijn website. ‘We stoppen met X omdat we dit geen fijn communicatieplatform meer vinden. We vinden dat op X te ruim baan wordt gegeven aan desinformatie, haatzaaierij en de verspreiding van extreme ideeën. Daarnaast is en wordt X door eigenaar Elon Musk misbruikt voor eigen politieke motieven. We willen geen gebruik meer maken van een communicatieplatform met een dergelijk ondermijnend karakter. Ook andere sociale media zijn voor ons niet onomstreden. Bewust hebben we eerder al de keuze gemaakt TikTok niet te gebruiken vanwege veiligheidsrisico’s. Ook de ontwikkelingen bij Facebook en Instagram blijven we volgen.’
In contact
Arjan Heugens, de communicatieadviseur van Hunze en Aa’s, laat overigens weten dat het waterschap zijn account op X nog wel aanhoudt, maar dat het niet meer via dat platform communiceert. Naast Bluesky gebruikt het waterschap momenteel Facebook, Instagram, LinkedIn en YouTube om te communiceren met pers en publiek. “Doelstellingen van ons communicatiebeleid zijn onder meer dat we in contact willen zijn met en zichtbaar willen zijn naar onze omgeving”, zegt Heugens. “Social media spelen hierin een rol. Net zo goed zoals bijvoorbeeld onze website, digitale nieuwsbrieven, de wijze waarop we invulling aan projectcommunicatie of de contactmogelijkheden die we aanbieden.”
Nieuw volgersbestand
Hunze en Aa’s is zeker niet de enige partij in de watersector waar sprake is van een verschuiving van X naar Bluesky, al kiezen veel bedrijven en organisaties voor een iets minder drastische ‘knip’. “Wij hebben hier intern de nodige gesprekken over”, zegt Jane Alblas van de Unie van Waterschappen. “We houden X voorlopig nog aan om te kunnen monitoren. En richting bepaalde doelgroepen – denk aan Tweede Kamerleden – is X nog wel functioneel. Maar de grootste activiteit die we normaal op X deden, hebben we verplaatst naar Bluesky, waar we nu een nieuw volgersbestand aan het opbouwen zijn.”
Proces van lange adem
“Ook het gebruik van Whatsapp is onderwerp van discussie”, vervolgt Alblas. “Op individueel niveau merken we ook dat Signal meer gebruikt wordt, maar voor professioneel gebruik willen we Whatsapp op termijn uitfaseren en de chatfunctie van Microsoft Teams hiervoor in de plaats laten komen. Maar dat zal een proces zijn van de lange adem. Je kunt niet in één keer over.”
Communicatiedoelen
De Unie van Waterschappen heeft volgens Alblas drie belangrijke communicatiedoelen: het behartigen van de belangen van de waterschappen, ledenbinding en het etaleren van de expertrol van de waterschappen. “Om deze communicatiedoelen te halen zijn sociale media een belangrijke schakel. Whatsapp is bijvoorbeeld een belangrijk communicatiekanaal om in goed contact te staan met de 21 waterschappen. X is een medium waar we in direct contact staan met Tweede Kamerleden en via LinkedIn spreken we ons professionele netwerk aan”, aldus Alblas.
Mastodon
Ook Rijkswaterstaat communiceert inmiddels via Bluesky. “We zijn daar in januari mee gestart om te onderzoeken of dit een kansrijk platform voor ons is”, zegt communicatieadviseur Marco Nuis. De start op Bluesky viel overigens samen met het afscheid van Mastodon, een ander alternatief voor X. ‘Na anderhalf jaar hebben we besloten niet langer op Mastodon actief te blijven. Ons account blijf bestaan, maar we zullen hier niet meer op posten. We willen al onze volgers bedanken voor hun enthousiasme en betrokkenheid.’ Met dat bericht nam Rijkswaterstaat op 27 december afscheid van de circa 1500 volgers die de dienst had op Mastodon. ‘We begrijpen dat jullie het jammer vinden dat we dit account niet meer actief beheren. Helaas zien we sinds onze start (augustus 2023) weinig interactie en volgersgroei op dit account. Mocht dit in de toekomst veranderen, dan staan we ervoor open om dit account weer actief te gebruiken. Wanneer we op een social-mediaplatform actief zijn, dan willen we dat goed doen en betrouwbaar zijn. Niet alleen dingen plaatsen, maar ook garanderen dat we snel reageren en dat vraagt capaciteit.’
Richtlijnen van ministerie
“Als rijksoverheidsorganisatie vinden we het van groot belang om zoveel mogelijk burgers te informeren over ons werk en handelingsperspectief te bieden”, legt Nuis uit. “Hierin volgen we de richtlijnen vanuit het ministerie van Algemene Zaken over overheidscommunicatie en social media. We vinden het belangrijk om aanwezig te zijn op platformen waar het Nederlandse publiek is, zodat we als organisatie benaderbaar zijn voor vragen en mensen met ons in gesprek kunnen gaan. Ook spelen social media een belangrijke rol in het bereiken van een publiek die je tegenwoordig niet meer automatisch bereikt via traditionele kanalen. Dat neemt niet weg dat we de ontwikkelingen op het gebied van social media vanzelfsprekend nauwlettend in de gaten houden.”
Bestuursbesluit
Waar Rijkswaterstaat Mastodon inmiddels min of meer heeft afgeserveerd, daar heeft het Hoogheemraadschap van Delfland juist onlangs een account op dat platform aangemaakt, evenals op Bluesky. “We gebruiken die accounts nog niet actief, maar zijn dat wel van plan”, laat de woordvoerder weten. “We volgen de ontwikkelingen rondom social-mediaplatforms continu. De recente ontwikkelingen geven aanleiding om aan ons bestuur een voorstel te doen om het gebruik ervan binnenkort anders in te richten. Binnen enkele weken zal ons bestuur daarover een besluit nemen.”
X blijft belangrijk
Ook bij Waterschap Drents Overijsselse Delta worden de ontwikkelingen in de wereld van de social media op de voet gevolgd: “We gebruiken Facebook, Instagram, X, LinkedIn en Bluesky”, legt de woordvoerder uit. “Op Mastodon hebben we wel een account, maar de groei van onze doelgroep daar (overwegend pers) zet op dit moment niet door op dat platform. Daarom zijn we daar nu niet actief. Als de ontwikkelingen daar aanleiding toe geven, kan het goed zijn dat we in de toekomst wel actief worden op Mastodon. Bluesky testen we op dit moment. We zien dat de interactie daar harder groeit dan op Mastodon, maar X blijft op dit moment nog het populairste platform onder onze doelgroepen. Uitgangspunt is dat we zoveel mogelijk zijn waar inwoners en andere belanghebbenden contact met ons hebben. Om dat uitgangspunt concreet te maken: onze berichten op X worden goed gelezen en de meeste vragen die we online krijgen, komen ook nog steeds via X. Om contact te onderhouden met onze inwoners en andere belanghebbenden, hebben we er nog steeds belang bij om actief te blijven op X.”
Calamiteiten
Bij Waterschap Vechtstromen klinkt een soortgelijk verhaal: “We houden ons X-account voorlopig nog om te kunnen communiceren bij calamiteiten en om te monitoren wat er leeft bij bepaalde doelgroepen. We hebben een account op Bluesky en onderzoeken de komende periode of we deze actief gaan inzetten. Daarnaast houden we de Meta-platformen (Facebook en Instagram) in de gaten sinds daar de moderatie op factchecks af is. Indien nodig herzien wij onze aanwezigheid op de verschillende platformen”, aldus de woordvoerder.
Drinkwaterbedrijven
Het zijn niet alleen waterbeheerders die via social media met pers en publiek communiceren. Ook bij de drinkwaterbedrijven wordt nagedacht over welke social-mediakanalen het meest geschikt – en veilig – zijn voor de communicatie met de verschillende doelgroepen. Opvallend genoeg is er in deze sector veel minder sprake van een massale trek van X naar Bluesky.
Dunea
“We houden de ontwikkelingen nauwlettend in de gaten en volgen ook de adviezen van de overheid hierin. Binnen onze organisatie wordt er om deze reden bijvoorbeeld geen gebruik gemaakt van TikTok”, zegt communicatieadviseur Emilia van Dam van Dunea. “We communiceren nu iets minder actief op X, gezien de ontwikkelingen. Maar we hebben nog geen betrouwbaar platform gevonden wat dit zou kunnen vervangen.”
Van Dam noemt LinkedIn “een mooi platform om stakeholders te bereiken. Dat speelt dan ook een grote rol in onze communicatiestrategie. Daarnaast zetten we LinkedIn en Meta (Facebook en Instagram) in voor arbeidsmarktcommunicatie, om potentiële nieuwe collega’s te bereiken. Meta gebruiken we daarnaast voornamelijk voor klantcommunicatie.”
Vitens
“Vitens heeft enkele jaren geleden al besloten om alleen nog maar storingen en calamiteiten op X te zetten en incidenteel te reageren op directe klantvragen”, zegt woordvoerder Rik Dogger van het grootste drinkwaterbedrijf van Nederland. “Wij houden de andere platformen goed in de gaten. Merken wij dat een ander kanaal de rol van een bepaald kanaal kan overnemen of van toegevoegde waarde is, dan heroverwegen wij onze positie op dit kanaal.” Vitens gebruikt momenteel Facebook, Instagram, LinkedIn en X.
Waterbedrijf Groningen
Waterbedrijf Groningen denkt er ongeveer hetzelfde over. “Wij volgen de ontwikkelingen rondom social media en passen ons beleid hierop waar nodig aan. We zetten X enkel nog in om het maatschappelijk sentiment rondom drinkwater te kunnen monitoren en voor crisiscommunicatie. Over andere platforms denken wij nog na.” Het noordelijke drinkwaterbedrijf gebruikt naast X momenteel Instagram en Facebook voor de klantcommunicatie (inclusief calamiteiten), plus LinkedIn en YouTube voor de arbeidsmarktcommunicatie en de corporate communicatie.
WMD Drinkwater
Branchegenoot WMD Drinkwater is momenteel actief op Facebook, X, Bluesky, Instagram en LinkedIn. “Binnen WMD spreken we met de afdeling Communicatie over de voortzetting van X”, vertelt communicatieadviseur Andries Ophof. “Vooral vanwege het feit dat ze het niet zo nauw nemen met de waarheid. Echter is de kans groot dat de onderdelen van Meta net zo gaan werken als X van Elon Musk. Wat is dan het verschil? We zijn wel minder actief op X. Maar bij calamiteiten zullen we alle kanalen benutten die er zijn. Voor ons is van belang dat we de juiste doelgroepen kunnen bereiken. Het bestrijden van ‘fake news’ kan ook een reden zijn om te reageren als we in een bericht worden genoemd. Dus X zetten we nu op een laag pitje. Bluesky komt ervoor in de plaats. Daarvoor zal dan wel weer een nieuwe groep volgers moeten worden opgebouwd binnen onze doelgroep.”
Oasen
Ook drinkwaterbedrijf Oasen heeft Bluesky recentelijk toegevoegd aan zijn social-mediaportefeuille. “Via social media kan Oasen verschillende doelgroepen – zoals klanten, journalisten en politici – bereiken, om hen te informeren en om de interactie te vergroten”, zegt communicatieadviseur Jonas Medhin. “Zolang een platform hier een effectief middel voor is, zal Oasen een platform blijven inzetten. Een voorwaarde is wel dat een platform veilig te gebruiken is. Zo zijn wij niet actief op TikTok, gezien het advies van de AIVD over hoe om te gaan met apps met een verhoogd risico.” Behalve Bluesky gebruikt Oasen daarvoor ook LinkedIn, X, Facebook en Instagram.
Vewin
“De doelgroep van Vewin bevat geen burgers of klanten, wij richten ons met name op stakeholders zoals politici, beleidsmakers en journalisten. Hiervoor gebruiken wij momenteel LinkedIn, X en Bluesky”, aldus communicatieadviseur Patricia van der Linden. “Voor ons gaat het er vooral om dat we onze doelgroepen kunnen bereiken. Nu Bluesky in opkomst is, hebben we daarop een account aangemaakt en zijn we daar nu ook actief op. Zolang wij onze doelgroepen goed kunnen bereiken via een platform, zullen we dit platform blijven inzetten.” Vewin beschouwt vooral LinkedIn als een interessant platform. “Omdat dit zakelijk georiënteerd is en de mogelijkheid biedt om inhoudelijke berichten van meer dan enkele regels te posten.”
Individuele Bluesky-accounts
Niet alleen watergerelateerde bedrijven, overheden en organisaties zitten inmiddels op Bluesky. Ook veel personen die regelmatig schrijven over ontwikkelingen in de watersector hebben in de voorbije maanden de overstap gemaakt van X naar Bluesky en lijken daar in een rap tempo weer een substantiële volgersschare op te bouwen. Zo had ‘stadssnorkelaar’ Paul van de Vijver op X 6185 volgers van zijn tweets over waterbeheer, klimaatadaptatie en ruimtelijke ontwikkeling. Op Mastodon heeft hij inmiddels circa 1400 volgers en op Bluesky 3200. Voor mensen die nu willen instappen, heeft Van de Vijver een handige lijst gemaakt met watergerelateerde Bluesky-accounts die je kunt volgen.
En er is Guus Beugelink, inmiddels gepensioneerd, die zijn sporen heeft verdiend bij het RIVM en het PBL en ook hoogheemraad was bij De Stichtse Rijnlanden. Hij heeft zijn X-account inmiddels aan de wilgen gehangen en is nu als vanouds actief op Bluesky, waar hij inmiddels zo’n 550 volgers heeft.
Waterbestuurders en politieke partijen
En ook bestuurders en verschillende politieke partijen die actief zijn in de waterschappen, hebben ondertussen Bluesky ontdekt. Zoals dijkgraaf Jeroen Haan van De Stichtse Rijnlanden, tevens voorzitter van de Unie van Waterschappen, watergraaf Erik de Ridder van De Dommel, dijkgraaf Mario Jacobs van Aa en Maas, dijkgraaf Geert-Jan ten Brink van Hunze en Aa’s, voormalig Vitens-ceo Jelle Hannema, Vewin-directeur Hans de Groene en Marcel Vissers, de voorzitter van Water Natuurlijk. De partij van laatstgenoemde is overigens goed vertegenwoordigd op het relatief nieuwe social-mediaplatform. Dit in tegenstelling tot die ‘andere waterpartij’, de AWP. Mogelijk is dit slechts een kwestie van tijd.
Slapende accounts
Het is voor Bluesky echter nog te vroeg om zich rijk te rekenen. Een behoorlijk deel van de nieuwe accounts zijn wel aangemaakt, maar er zijn nog geen berichten gepost. Dat geldt voor een aantal waterschappen, maar bijvoorbeeld ook voor de accounts van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, dat toch al circa 1300 volgers heeft, en kennisinstituut Deltares (met 88 volgers). Op X heeft Deltares ruim 8750 volgers op het Engelstalige account en bijna 2400 op het Nederlandse. Die aantallen zeggen overigens heel weinig, aangezien het kennisinstituut in de zomer van 2023 is gestopt met het posten van nieuwe tweets op beide accounts, dus X lijkt geen deel meer uit te maken van de social media strategie van Deltares. Des te opmerkelijker is het daarom dat Deltares nu wel een Bluesky-account heeft aangemaakt.
