Het afvalsysteem van Pharmafilter, dat in gebruik is in vijf Nederlandse ziekenhuizen, is volgens het Zaans Medisch Centrum de oorzaak van rioolverstoppingen, waardoor de hygiëne ernstig in gevaar komt. Het Amphia Ziekenhuis in Breda, dat het systeem in de nieuwbouw wil integreren, twijfelt nu. Volgens Pharmafilter gaat het echter om verdachtmakingen zonder enig deugdelijk bewijs.
Het Zaans Medisch Centrum (ZMC) zegt een relatie te hebben gevonden tussen het Pharmafilter afvalsysteem en de aanwezigheid in het ziekenhuis van een resistente bacterie, de NDM-5. Het ZMC meldt dat in het riool verstoppingen zijn ontstaan door het vermalen afval, waardoor in wc’s rioolwater naar boven komt dat vol bacteriën zit. Pharmafilter trekt dat in twijfel en stelt dat het ZMC weigert inzage te geven in de onderzoeksrapporten waarop het zich beroept. “Onze kernactiviteit draait om de veiligheid van patiënten en de hygiëne in ziekenhuizen. Daaraan worden op geen enkel moment en onder geen enkel beding concessies gedaan”, aldus Pharmafilter. Het bedrijf beraadt zich op nadere stappen.
Vermalers zijn via de riolering gekoppeld aan een zuivering
Het Pharmafilter-systeem bestaat uit vermalers die op diverse afdelingen binnen het ziekenhuis staan en via de riolering zijn gekoppeld aan een zuiveringsinstallatie op het buitenterrein van het ziekenhuis. In de vermalers kunnen medewerkers onder andere biologisch afbreekbare po’s en urinalen, specifiek ziekenhuisafval en overgebleven voedsel deponeren. De installatie breekt het ziekenhuisafval voor een groot deel op biologische wijze af, met als restproduct biogas en een sterk gereduceerd percentage restafval. Het afvalwater, onder meer afkomstig uit keukens, douches en toiletten, komt terecht in de Pharmafilter-installatie. Daar worden schadelijke stoffen zoals medicijnresten en giftige cytostatica (kankermedicatie) uit het water gefilterd en geoxideerd.
In vijf ziekenhuizen verschillend gebruikt
Het ZMC heeft het systeem ruim twee jaar gebruikt en heeft inmiddels anderhalf jaar last van de resistente NDM-5-bacterie. Het Pharmafilter afvalsysteem staat in vijf Nederlandse ziekenhuizen: behalve in Zaanstad ook in Delft, Terneuzen en in twee Rotterdamse ziekenhuizen. De vijf gaan overigens allemaal anders om met het systeem. Zo gebruiken het Franciscus Gasthuis in Rotterdam en ziekenhuis ZorgSaam in Terneuzen wel het waterzuiveringsdeel van het systeem, maar hebben ze (nog) geen vermalers. Het Terneuzense ziekenhuis laat in een reactie weten vooralsnog geen reden te zien om van het Pharmafiltersysteem af te stappen: “De Pharmafilter-installatie in Terneuzen reinigt inmiddels een kleine vijf jaar het afvalwater van het ziekenhuis – water van douches, wasbakken en toiletten. Het schone water kan vrij van verontreinigde stoffen en zelfs medicijnresten worden geloosd. Ondertussen bereiden we zorgvuldig de vervolgstap voor om de werking van de installatie compleet te maken. Dat betreft de inzet van vermalers op de verpleegafdelingen. Al geruime tijd testen we één vermaler. Wij hebben geen problemen met de installatie, vermaler en het rioolstelsel. De installatie en de vermaler worden gebruikt volgens de specificaties van Pharmafilter. Wij zien geen reden om naar aanleiding van de problemen in het Zaans Medisch Centrum maatregelen te treffen.”
Smurrie met harde stukjes
Het Erasmus MC gooit geen laboratoriumafval in de vermalers, maar de suggestie dat het ziekenhuis dat niet doet zodat er geen smurrie met harde stukjes plastic ontstaat (die in Zaanstad tot de verstoppingen en de overstromingen zou hebben geleid), wijst Pharmafilter resoluut van de hand: “Erasmus heeft om andere redenen de keuze gemaakt om het labmateriaal nog niet via het Pharmafiltersysteem te verwerken. Deze keuze heeft niets te maken met de hardheid van materialen of de werking van de vermalers. Erasmus verwerkt namelijk ook grote hoeveelheden disposable bedpannen die van harde kunststof zijn gemaakt en andere harde afvalsoorten. Het systeem verwerkt deze zonder problemen, zoals ook in Delft en Terneuzen het geval is.”
‘Pharmafilter gaf haar volledige medewerking’
Pharmafilter stelt dat het ZMC het enige ziekenhuis in Nederland is dat met het probleem van de NDM-5-bacterie te maken heeft. “Direct vanaf het eerste moment dat dit specifieke probleem met infectiepreventie zich in het ZMC openbaarde, begin 2018, heeft Pharmafilter haar volledige medewerking gegeven om tot een oplossing te komen”, reageert het bedrijf op de aantijgingen. “Op verzoek van het ZMC zijn alle vermalers van Pharmafilter al in de loop van 2018 uit het ziekenhuis verwijderd. De laatste vermaler is in juni 2018 weggehaald. De uitbraak en verspreiding van de NDM-5-bacterie is daarna in Zaandam niet gestopt, maar in hetzelfde tempo doorgegaan. Dit pleit Pharmafilter vrij van de verdenking van betrokkenheid. In mei 2019 heeft ZMC vervolgens publiekelijk bekend gemaakt dat de oorzaak van het besmettingsprobleem in de riolering van de nieuwbouw van het ziekenhuis zit.”
Toiletpotten worden vervangen
Het ‘expertteam’ dat het Zaanse ziekenhuis adviseert, heeft echter een andere lezing en stelt dat de bacterie zich allang door het hele riool had verspreid. Pas toen begin mei alle toiletten die twee keer positief getest waren voor de bacterie, werden afgesloten, daalde het aantal besmettingen snel. Tot het afsluiten van die toiletten werd besloten nadat bleek dat geen enkele schoonmaakmethode de NDM-5-bacterie uit de toiletpotten kon verwijderen. Die toiletpotten worden nu vervangen.
Geen aanleiding om werkwijze te veranderen
Volgens Pharmafilter zijn de andere ziekenhuizen in haar klantenkring vanaf het begin uitvoerig geïnformeerd over de situatie in Zaanstad en zagen zij daarin geen aanleiding om de werkwijze met de systemen van Pharmafilter te veranderen. Wél laten de betrokken ziekenhuizen weten de gang van zaken zeer nauwlettend te volgen.
‘Eerst een volstrekt onafhankelijk onderzoek’
Wat Pharmafilter vooral steekt, is dat het bedrijf tijdens de onderzoeken in opdracht van het ZMC niet is benaderd door de onderzoekers of door het expertteam. Pharmafilter wil daarom eerst een volstrekt onafhankelijk onderzoek, waaraan het op voorhand volledige medewerking toezegt. Gegeven de voorliggende situatie in Zaanstad beraadt het bedrijf zich bovendien op nadere stappen.
