Waterschap De Dommel heeft in februari en maart hemelwater nog meer en beter vastgehouden, gebufferd en vertraagd afgevoerd. Dat is echter niet voldoende geweest om de droogte op de hoge zandgronden te voorkomen. “Door het uitblijven van neerslag in combinatie met het zakkende grondwaterpeil is het gebied nu kurkdroog. Tijd om een andere weg in te slaan”, benadrukt Erik de Ridder, watergraaf van waterschap De Dommel.
Het watersysteem met sloten, beken en rivieren van waterschap De Dommel is al eeuwenlang ingericht op de afvoer van water. Erik de Ridder, sinds een jaar watergraaf, vergelijkt het met een snelweg. Hierop doet het waterschap van alles om het water af te remmen om te voorkomen dat het water het gebied te snel verlaat. Dat is in de praktijk echter wel het geval. Zo viel er in februari en maart nog volop neerslag, maar verdween het gevallen water binnen twee dagen via de Maas het gebied. Momenteel geeft de helft van het aantal meetpunten in het waterschap aan dat het grondwater te laag staat.
Water langer vasthouden
“Wij hebben het hemelwater nog meer en beter vastgehouden dan voorheen door stuwen omhoog te zetten, te bufferen en het vertraagd af te voeren. Maar dat is bij lange na niet voldoende geweest”, zegt De Ridder wiens waterschap nu voor het derde jaar op een rij met extreme droogte kampt. Daarom wil hij nog dit jaar nieuwe afspraken maken over beregenings- en grondwaterbeleid. Alle partijen zijn hierbij aan zet: van provincie, waterschappen en gemeenten tot boeren- en natuurorganisaties. “De eerste stap is dat wij met elkaar afspreken hoe wij het kostbare water langer in het gebied kunnen vasthouden”, benadrukt de watergraaf.
Haarvaten watersysteem opzoeken
Dat kan volgens hem op verschillende manieren. In de eerste plaats moet het waterschap nog meer de haarvaten van het watersysteem in het gebied opzoeken. Bijvoorbeeld door in boerenslootjes meer stuwen te plaatsen en op te zetten die het water in natte tijden langer vasthouden. Of door meer water vast te houden in het stedelijk gebied door bufferzones aan te leggen, zodat het water in de ondergrond kan infiltreren.
De Ridder denkt ook aan het ‘afknijpen’ van vergunningen van de industrie en agrariërs om grondwater op te pompen. De watergraaf verwijst hierbij naar Brabant Water dat in 2019 met de provincie Noord-Brabant afsprak om tot 2022 jaarlijks 225 miljoen kubieke meter
voor de waterproductie te onttrekken. Dat is een besparing van vijf miljard liter water.
Naaldbomen vervangen door loofbomen
Verhandelbare waterrechten, zoals in landen die nog vaker en langduriger met droogte kampen, zijn vooralsnog niet aan de orde. “Tegelijkertijd wil ik ook niets uitsluiten. We hebben echt een groot probleem dat we samen moeten oplossen.”
Een andere optie is om de naaldbomen te vervangen door loofbomen. De naaldbomen verdampen immers ontzettend veel water. Dat gaat echter niet zo eenvoudig, mede gezien het beleid rond bossen en CO2-opslag. Andere mogelijkheden zijn de aanleg van nieuw, groen woongebied op de rand van heuvelruggen en plateaus, de aanleg van beekdalen voor piek -en seizoensberging en drinkwaterwinning door oeverfiltratie.
Eigen belang speelt doorslaggevende rol
Om hier ook echt werk van te maken, is het volgens De Ridder essentieel om tijdens de discussie met alle partijen in het gebied niet te vertrekken vanuit de eigen behoefte en het eigen belang, maar na te denken over de bijdrage die iedereen kan leveren. Hij verwijst naar het bestuurlijk grondwateroverleg in Noord-Brabant. Hierin zijn alle partijen vertegenwoordigd die met grondwater hebben te maken. “Ik signaleer dat er een goed gesprek over de droogteproblematiek plaatsvindt. Maar tegelijkertijd komen we niet echt verder. Het eigen belang speelt een doorslaggevende rol waardoor we niet in beweging komen.”
De nieuwe coalitie in het provinciaal bestuur heeft inmiddels wel de eerste stappen in de goede richting gezet. Zo trekt de coalitie 68 miljoen euro uit om onder meer de verdroging tegen te gaan. “Goed nieuws”, reageert De Ridder. “Er staat in ieder geval een ambitie in. De nieuwe gedeputeerde gaf bovendien in een persoonlijk gesprek aan hier met urgentie aan de slag mee te willen gaan.”
