Staatssecretaris Van Veldhoven (Infrastructuur en Waterstaat) trekt 2,8 miljoen euro uit om de verontreinigde bodem en het grondwater onder het Utrechtse Griftpark verder aan te pakken. Met het geld van het Rijk kan de gemeente aanvullend onderzoek doen naar een in 2017 ontdekte bacteriepopulatie die de bodem van het park op een natuurlijke manier schoonmaakt.
De bodem van het Griftpark is vervuild geraakt door een oude gasfabriek die in de jaren zestig is gesloopt. Toen het gebied in de jaren negentig een park werd, is de bodemverontreiniging onder het park succesvol geïsoleerd. Het geïsoleerde gebied reikt tot een diepte van 50 meter. Rondom het park is de verontreinigde grond vrijwel geheel verwijderd. Voor een goede isolatie van de bodemverontreiniging onder het park wordt sinds de jaren negentig het verontreinigde grondwater omhoog gepompt en gezuiverd. Het schoonmaken van het grondwater verloopt veel sneller dan werd gedacht en vooraf was berekend. Dit komt hoogstwaarschijnlijk door de biologische afbraak veroorzaakt door een in 2017 ontdekte bacteriegroep, inmiddels de ‘Griftparkbacterie’ gedoopt. Deze ontdekking was voor de gemeente Utrecht reden om samen met de Universiteit Utrecht, Wageningen University & Research (WUR) en Deltares een onderzoek te starten.
Aanvullend onderzoek
De onderzoekspartners willen achterhalen welke bacteriepopulatie verantwoordelijk is voor de biologische afbraak, onder welke omstandigheden dat gebeurt, hoe die afbraak gestimuleerd kan worden en op welke manier het grondwater in en om het geïsoleerde terrein van het Griftpark bestuurd moet worden om de biologische afbraak te stimuleren. De resultaten van het onderzoek zijn vrij toegankelijk (Open Science) en het onderzoek duurt minimaal tot 1 januari 2023. Met de miljoenen van het Rijk kan aanvullend onderzoek worden gedaan. Verder kunnen in het Griftpark nieuwe technieken worden getest om te kijken of een biologische en natuurlijke ‘schoonmaakmethode’ ook ergens anders gebruikt kan worden.
Boringen tot 90 meter
Dit voorjaar worden naast het Griftpark boringen uitgevoerd tot een diepte van 90 meter. Met deze boringen wordt een bodemlaag onderzocht die dieper ligt dan het tot 50 meter diepte geïsoleerde gebied van het Griftpark. Er wordt gekeken of de Griftparkbacterie ook in de diepe ondergrond zou kunnen leven. Ook worden de kwaliteit, de opbouw, samenstelling en eigenschappen van de diepe bodemlaag bepaald.
Multi-levelsamplers
“Er worden nog drie diepe boringen geplaatst tot op de afsluitende laag van het tweede watervoerende pakket”, zegt Johan van Leeuwen, projectleider Griftparkonderzoek bij Deltares. “Vervolgens worden er multi-levelsamplers geplaatst, dit zijn plastic peilbuizen met zeven kanalen, waarbij in het veld op basis van de boorgegevens zeven filters kunnen worden geplaatst op elke willekeurige diepte. Zo kunnen we op de meest interessante locaties grondwatermonsters nemen. Die meest interessante locaties zijn scheidingsvlakken tussen bijvoorbeeld schoon en verontreinigd grondwater, of pure teer naar grondwater. Als boormethode gebruiken we de core-barreltechniek met behulp van een sonic-drillmethode, zodat over de gehele lengte van het boortraject grondmonsters kunnen worden genomen. Deze methode is niet uniek, maar wordt nog niet veel toegepast, zeker niet in combinatie multi-levelsamplers.”
Mooiste oplossing: niets doen
Nadat de filters bemonsterd zijn, wordt gekozen voor een aantal pilots die worden uitgevoerd in het Griftpark. Van Leeuwen: “Welke pilots worden gekozen is nu nog niet duidelijk. Er wordt bijvoorbeeld gedacht aan bio-stimulatie van aanwezige bodembacteriën door toevoeging van een acceptor, zoals nitraat of sulfaat. Ook wordt gedacht aan een stopproef, wellicht aangevuld met een tracertest, teerpompen en de allermooiste oplossing: ‘niets doen’. Misschien is de natuur veerkrachtig genoeg van zichzelf en breken micro-organismen de verontreiniging af op een dusdanige wijze dat de mens niet hoeft in te grijpen en de huidige beheersmaatregelen kunnen worden stopgezet. Dit kan alleen als er voldoende intrinsieke afbraak plaatsvindt en dat onderzoeken wij op dit moment.”
Convenant Bodem en Ondergrond
De financiële rijkssteun voor het onderzoek in het Griftpark komt voort uit de afspraken die in het Convenant Bodem en Ondergrond 2016-2020 zijn gemaakt tussen Rijk en medeoverheden. Daarin heeft de overheid met de koepels VNG, IPO en UvW afspraken gemaakt over onder meer de financiering van bodemsaneringsprojecten. In totaal is hier in de periode tussen 2016-2020 ruim 500 miljoen euro voor vrijgemaakt. Het ministerie van IenW is in gesprek met gemeenten en regio’s om deze afspraken te vernieuwen voor de komende jaren.
