Het water is gewoon enorm goedkoop, is een veel gehoord antwoord op de vraag waarom er nog relatief zo weinig wordt afgekoppeld door perceeleigenaren. Ook zijn mensen nog zoekende; is er nog veel onbekendheid over de mogelijkheden en voordelen. De derde kennisdeeldag van de stichting IKN (Innovatie Kenniscentrum Nederland) met als thema ‘Anders omgaan met regenwater’ mocht zich verheugen in een enorme belangstelling.
Meer dan 300 belangstellenden, ook uit Duitsland en België, kwamen naar Ede om kennis op te doen en uit te wisselen en ook om te netwerken. De meeste bezoekers zijn er vanwege hun werk bij een gemeente, waterschap of bedrijf, al waren er ook enkele particulieren. Een mijnheer op leeftijd wil graag van alles weten over de voor- en nadelen van een drukriool ten opzichte van een IBA-systeem (Individuele Behandeling van Afvalwater). Zo kan hij een goede keuze maken voor zijn familiebuiten in Epe, dat soms wel en heel vaak niet wordt bewoond.
Wasmiddel
Volgens Fokko Dijkstra van Wavin kun je als particulier je watergebruik met ongeveer de helft terugbrengen. Je gebruikt dan voor de wc en de wasmachine gewoon je eigen regenwater dat thuis op het dak valt. Regenwater, dat anders via het riool wordt afgevoerd naar de waterzuivering. En dat dus via een omweg – onnodige zuivering en dus onnodige kosten, aldus Dijkstra – weer bij je thuis wordt teruggebracht via de waterleiding. “En het scheelt ook nog heel veel wasmiddel, omdat regenwater zo zacht is”, zegt hij. Hij heeft het systeem zelf al 20 jaar thuis.
Het is simpel, vindt Dijkstra: in de tuin komt een vierkant vat voor wateropslag, er is een pomp nodig en verschillende leidingen moeten op het systeem worden aangesloten. De kwaliteit van de pomp die je kiest maakt de investering wat duurder of goedkoper, maar het systeem kost niet meer dan een paar duizend euro. “Particulier afkoppelen past bij de trend om zelf je voorzieningen te regelen – zoals energie opwekken met zonnecollectoren.” Bovendien past het bij de verandering van de zorgplicht. Eerst had de gemeente de plicht om te zorgen voor doelmatige inzameling en transport van het stedelijk afvalwater. Nu mag de gemeente de perceeleigenaar houden aan zijn taak om zoveel mogelijk hemelwater op het eigen perceel op te slaan en te infiltreren of te gebruiken.
Zorgplicht
Emil Hartman van Royal Haskoning/DHV vertelt dat de nieuwe zorgplicht weliswaar geldt, maar: “Tegelijk geldt ook het gewoonterecht. Je moet het dus niet afdwingen van de een op de andere dag.” Wil je dat als gemeente toch, dan moet dat via een verordening. Zelf is Hartman voorstander van verleiden in plaats van verplichten. “Ontzorgen, goede voorlichting en communicatie en netjes werk afleveren hoort daarbij”, vindt hij. “Met weinig of geen kosten voor de burger.”
Wil je hemelwater afvoeren binnen een perceel dan kun je het bergen – ‘het meest simpele is een regenton’ – om later te gebruiken. Ook kun je het water laten infiltreren. Die doelen staan volgens hem haaks op elkaar. “Bij bergen wil je het water zo lang mogelijk vasthouden zodat je het later kunt benutten. Bij infiltreren wil je het rioolstelsel ontlasten en het grondwater aanvullen. Je wilt zo snel mogelijk infiltreren en de berging heel snel leeg maken zodat die beschikbaar is voor de volgende bui.” Je kunt beide niet combineren, tenzij je een infiltratiesysteem ontwerpt dat ervan uitgaat dat de buffer helemaal vol is.” Volgens hem is het ontwerpen van een goed systeem een vak apart, omdat aanleg zo weinig mogelijk overlast moet geven voor bewoners, het eenvoudig te onderhouden moet zijn en er een groot risico is op schade bij wateroverlast.
Agrarische gemeente
Perry Peeters is rioolbeheerder bij de agrarische gemeente St. Anthonis, “een hectare per inwoner ongeveer”, met heel veel drukriolen. Hij laat een aantal trends zien. Bezuinigingen, toenemende mondigheid van inwoners, riolering die nu vaker wordt gerenoveerd dan vernieuwd, duurzaamheid en meer willen afkoppelen. “Bezuinigen kan door integraal beheer. Afkoppelen combineren met groenvoorziening bijvoorbeeld.” Zijn advies: “Denk zelf na en durf wat anders te bedenken.” Zijn gemeente liep bijvoorbeeld tegen H2S-overlast aan in het buitengebied. “Er vielen mensen flauw op het fietspad.” Hij probeerde van alles: zoals lucht in laten, chemicaliën injecteren, maar niets was genoeg succesvol. En zelfontworpen geurfilter op basis van koolstofkorrels bracht uitkomst. Peeters wijst op het belang van praktisch ontwerpen. “Als diegene die nu leidingen legt het ontwerp al niet snapt, hoe moet dat dan over 40 jaar?”
IKN groeit
De stichting IKN bestaat nog geen jaar, maar blijkt in een behoorlijke behoefte te voorzien. Waar op de eerste kennisdeeldag in mei vorig jaar de organisatie al meteen was verrast door het animo, waren er nu soms niet genoeg stoelen. Ook de studiedag ‘Afkoppelen tien jaar later’ mocht zich verheugen op grote belangstelling. Naast deze dagen organiseert IKN verschillende activiteiten zoals praktijkcursussen zoals Onderhoud IBA-systemen en Veranderende zorgplicht en afkoppelen. “We hebben nu ruim 100 leden, en na vandaag vast meer”, aldus Jan Schoemaker, drijvende kracht achter het centrum. Behalve grote belangstelling van bezoekers waren er veel bedrijven die graag hun noviteiten wilden laten zien in de tentoonstellingshal en buiten.
