IMD biedt alternatief voor monstername en -analyse – ‘Met sensoren kun je zien hoe het riool ademt’
Dankzij het gebruik van sensoren op rioolwaterzuiveringen heb je continu een actueel beeld van de samenstelling van afvalwater. “Je kunt dus bij wijze van spreken zien hoe het riool ademt. Dankzij deze technologie kun je ook zien hoeveel grondstoffen via het riool worden geloosd en het verlies van deze grondstoffen terugbrengen.” Dat zegt Tom Dekker van IMD, een bedrijf dat zich al meer dan vijftig jaar bezig houdt met meten in afvalwater.
Door Esther Rasenberg
Meten met sensoren is steeds meer een goed alternatief voor het nemen van monsters en analyseren van de monsters in het laboratorium. Vaak is het meten met sensoren goedkoper en duurzamer. Dekker ziet zichzelf als ontdekkingsreiziger. “We weten amper wat er in het riool gebeurt. Sinds februari dit jaar ben ik geen directeur meer bij IMD en kan ik weer gaan doen waar ik echt goed in ben. Nieuwe toepassingen bedenken. Ik ben nu zo’n twaalf jaar mede-eigenaar bij IMD. Daarvoor werkte ik bij een adviesbureau, bij een aannemer en een waterleidingbedrijf. Ik heb dus inmiddels zo’n dertig jaar ervaring in de watersector en ben blij dat ik nu als ondernemer weer nieuwe producten en diensten voor de watermarkt kan ontwikkelen. Een goed voorbeeld daarvan zijn de metingen via sensoren, waar we al meer dan tien jaar mee bezig zijn. Via de continumetingen krijgen we steeds meer kennis van water in de riolering. Daar kunnen de waterschappen echt meerwaarde uit halen. Ze krijgen er een zintuig bij.”
Waterkracht
IMD is voor de vijf oostelijke waterschappen betrokken bij twee pilots op waterzuiveringen in Almere en Winterswijk. Sinds mei dit jaar testen ze op deze zuiveringen Total Organic Carbon (TOC) analyzers, analyzers voor fosfaat en slimme sensoren. “Op beide locaties neemt het waterschap ook monsters die in het lab worden geanalyseerd. Zo kun je zien of de resultaten van de metingen van de sensoren en analyzers valide en betrouwbaar zijn.”
Patronen ontdekken
Speurtocht
IMD heeft het softwareprogramma Sensight ontwikkeld waarmee alle metingen online te volgen zijn. De sensoren die door het bedrijf worden geïnstalleerd, zijn allemaal via dat systeem verbonden. “Bij ons op kantoor zien we alle veranderingen in het afvalwater direct. Dankzij die ‘live’ metingen kun je ook sneller ingrijpen als er vervuiling optreedt. Mensen op de zuivering vinden het ook heel boeiend om in Sensight mee te kijken. Afwijkingen in de metingen kunnen zij in veel gevallen koppelen aan wat zij in de praktijk zien. Daar leren wij dan ook weer van. We zijn met zijn allen bezig met een waanzinnig interessante speurtocht.”
Vervuiling
Tussen de metingen op de rwzi’s in Winterswijk en Almere zijn grote verschillen. In Almere is het afvalwater relatief schoon. In Winterswijk zijn er meer onopgeloste stoffen aanwezig en moeten sensoren iets vaker worden schoongemaakt. “Vervuiling van de sensoren signaleren we online doordat bepaalde waarden oplopen. We kunnen dan op tijd onderhoud plegen. Op de zuivering moet je de sensor dan schoonmaken en met schoon water opnieuw kalibreren.”
Duurzame oplossing
Dankzij het gebruik van sensoren kunnen de waterschappen op termijn honderdduizenden euro’s besparen. Dekker verwacht dat de kosten ten opzichte van monstername en analyses met een derde kunnen verminderen. “Maar veel belangrijker is dat waterschappen duurzamer kunnen werken. Zij hoeven minder chemicaliën voor monsternames te gebruiken, er is minder transport nodig, we kunnen vaker vervuiling voorkomen en we kunnen meer stoffen terugwinnen. Er zijn al diverse waterschappen die met deze technologie werken en dat worden er zeker meer. Monstername en analyses gaan niet verdwijnen, maar de frequentie zal afnemen en de metingen worden specifieker.”
Audits
IMD biedt bij klanten ook audits aan. “Monstername en analyse gebeurt niet altijd op de juiste manier. Monstername is storingsgevoelig. Denk bijvoorbeeld aan verstoppingen van de slang. Of verkeerde instellingen in de kast zelf. Een audit of het oplossen van een storing moet worden uitgevoerd door experts. Meten is een vak. En bij IMD hebben we vakmensen.”
Werkzaamheden veranderen
Bij IMD werken 35 mensen. Een deel van de collega’s houdt zich bezig met (traditionele) monstername en analyse. Maar er werken ook meer en meer sensorspecialisten en dataspecialisten dagelijks aan de online metingen. Dat was tien jaar geleden nog niet zo. Dekker: “Wij zijn elf jaar geleden begonnen met sensoren, in aanvulling op metingen met analyzers en monstername en analyse. We hebben inmiddels dus heel wat ervaring opgedaan. Dat is ook de reden dat de oostelijke waterschappen ons hebben benaderd voor de pilots in Winterswijk en Almere. We zien dat monstername en analyse nog zeker nodig zijn en nodig blijven, maar dit wordt door ons meer gebruikt voor het meten van specifieke parameters, zoals bijvoorbeeld Covid voor RIVM en KWR, PFAS voor de Stowa of voor metingen van drugs in afvalwater.”
Sensight
De metingen die IMD gebruikt, worden door het bedrijf bij diverse leveranciers gekocht en aangepast. “We voegen dan eigen kennis en apparatuur toe. Alle metingen koppelen we aan Sensight, het programma dat we zelf hebben ontwikkeld. In eerste instantie was dat alleen bedoeld omdat we op tijd aan onderhoud wilden doen. Door de jaren heen is dat programma uitgebreid tot een waardevol instrument voor het valideren en analyseren van metingen. En de waarde daarvan neemt verder toe naarmate we meer data verzamelen.”
Via Sensight kun je zien op welke locaties de metingen goed functioneren en op welke locaties ze dat niet doen. In het systeem kun je data ook op een eenvoudige en overzichtelijke manier visualiseren. Het is bovendien mogelijk om meetdata te koppelen aan publieke gegevens, zoals bijvoorbeeld neerslagdata. In het systeem vind je verder een logboek met alle onderhoudsgegevens en kun je automatisch rapportages maken.
Toekomst
De pilots in Almere en Winterswijk eindigen eind dit jaar. Waterschappen profiteren van elkaars resultaten, van de sensormetingen die worden gedaan. IMD verwacht dat steeds meer waterschappen de technologie op hun zuiveringen zullen gaan gebruiken.
IMD: meer dan vijftig jaar meetervaring
Longreads zijn artikelen uit het magazine die wekelijks gedeeld worden.
