Uit de op 17 januari 2024 verschenen evaluatie door natuurorganisaties van het Beheerplan Natura-2000 Waddenzee komt naar voren dat het niet goed gaat met de beschermde natuur van de Waddenzee. Een belangrijke reden hiervoor is dat vergunningen voor schadelijke activiteiten worden afgegeven, zonder rekening te houden met kennislacunes en cumulatieve effecten.
In 2009 werd de gehele Waddenzee aangewezen als Natura 2000-gebied en daarmee moet de Nederlandse overheid het gebied volgens de wet zodanig beheren, dat de natuur in stand gehouden wordt en op sommige punten ook verbetert. Om die beheerdoelen te halen, wordt eens in de 6 tot 12 jaar een beheerplan gemaakt door Rijkswaterstaat. Het Beheerplan 2016-2022 is nu geëvalueerd, en de conclusie is dat veel instandhoudingsdoelen voor de natuur zijn niet gehaald. De natuur van de Waddenzee is de afgelopen periode niet goed genoeg beschermd.
Jorien Bakker, ambassadeur voor de Wadden bij Natuurmonumenten: “Onze boodschap aan het Rijk is: Als Nederland de Waddenzee daadwerkelijk als waardevol, beschermd natuurgebied op wereldschaal ziet, moeten er nu keuzes gemaakt worden: start met de noodzakelijke transitie naar duurzaam medegebruik, laat de Waddennatuur zoveel mogelijk met rust en geef meer ruimte aan de zee.”
Te lage visbiomassa
Om te beoordelen of het goed gaat met de natuur, wordt gekeken naar diersoorten, planten en leefgebieden. Voor veel van deze leefgebieden en soorten geldt dat ze in omvang of kwaliteit zijn afgenomen of niet zijn toegenomen, zoals eigenlijk de bedoeling is. Zo is het aandeel oude mosselbanken niet wezenlijk verbeterd en is er sprake van een te lage visbiomassa ofwel minder grote vissen. Ook voldoet de waterkwaliteit niet en zijn er steeds minder kenmerkende vogels, zoals de scholekster en de eider.
Vergunningverlening zit natuurbescherming in de weg
Een belangrijke oorzaak voor het niet verbeteren van de natuur, is de menselijke activiteit in het gebied, waarbij te intensieve bodemberoering als belangrijke factor wordt genoemd in de evaluatie. Vergunningen voor deze activiteiten worden afgegeven door het ministerie van LNV of de provincies, zonder voldoende rekening te houden met kennisleemten en cumulatieve effecten. Deze vergunde activiteiten zitten de grootste natuurbeheerder Rijkswaterstaat vervolgens in de weg bij het bereiken van bepaalde natuurdoelen, waar zij voor verantwoordelijk is, aldus Natuurmonumenten.
Aanbevelingen
De evaluatie van het Beheerplan beschrijft een flink aantal knelpunten en doet aanbevelingen. Denk daarbij aan het beperken van de intensiteit van garnalenvisserij, het verminderen van baggeren, het uitbreiden van monitoring en het verbreden van onderzoek. Ook toezicht en handhaving moet nog flink verbeteren.
Internationale verdragen
De evaluatie van het beheerplan 2016-2022 volgt op het besluit van 18 landen in het UNESCO Werelderfgoed Comité afgelopen jaar, waaruit blijkt dat de Nederlandse, Duitse en Deense overheden de Waddenzee niet goed genoeg beschermen. Daarnaast bleek recent dat Nederland ook andere internationale verdragen die betrekking hebben op de Waddenzee, niet goed naleeft.
