Wilgentenen steeds beter gewaardeerd in de gww

Van Aalsburg in Hellouw, opgericht in 1964, is een echt familiebedrijf: zes broers, zes neven plus ruim tachtig collega’s werken zij aan zij met een natuurproduct dat opdrachtgevers in de gww steeds beter waarderen: wilgentenen. Corebusiness zijn de zogeheten zinkstukken – matten van wilgentenen – die onder meer worden gebruikt ter bescherming van oevers of bodem, ter versterking van dijken of om natuurgebieden te onderhouden. Inmiddels heeft het bedrijf zijn vleugels uitgeslagen naar het buitenland en noemt het zich marktleider. “Zo’n 75 procent van alle wilgentenenproducten in Nederland, België en Duitsland komt bij ons vandaan. Per jaar heb je het dan over ongeveer 1 miljoen vierkante meter.”

De wilgentenen worden gekweekt op het 150 hectare grote land bij de eigen boerderij. Ze vinden toepassing in aller­lei projecten met oog voor de natuur en met behulp van veelal zelf ontwor­pen of aangepaste of verbouwde machines, om de eigen voetafdruk te minimaliseren. Zo zijn zes van de eigen vierendertig kranen aangepast aan de werkzaamheden, waaronder drie drijvende kranen die onder meer in Natura 2000-gebieden worden ingezet. “Dan kun je makkelijk en slim werken, laat je nauwelijks sporen na en beschadig je geen natuur”, aldus directeur Dick van Aalsburg. Daarnaast omvat het machinepark pistebullies – een speciaal liersysteem met een grote glijplaat om materiaal van A naar B te brengen – en een zelfgebouwde wilgenmaaimachine. En voor een project in Giethoorn ont­wikkelde Van Aalsburg een ponton met een lift, waar een twee meter hoge kraan bij elke brug in kon zakken, zodat de boot eronderdoor kon varen. “Vaak zijn er genoeg machines te koop, maar niet specifiek genoeg voor ons werk. Dan bouwen we ze om of passen ze aan en laten ze opnieuw CE keuren.”

Klassieke werkwijze
Ook milieutechnisch werkt Van Aalsburg aan een zo klein mogelijke footprint. Zo werkt het samen met de enige jute­-leverancier in Nederland, Zwartz in Oldenzaal, om de geotextiel die micro­plastics bevat te kunnen vervangen door de natuurlijke jute – de jutube. Voor de verdere ontwikkeling heeft Van Aalsburg subsidie ontvangen van RVO. “In feite zijn dit de klassieke bodem- en oeverbeschermingen, zoals 75 tot 80 jaar geleden gebruikelijk was. Onze missie is daarnaar terug te keren”, vertelt Van Aalsburg, die TNO heeft ingeschakeld om deze innovatie met cijfers te onderbouwen. “De huidige zinkstukken met geotextiel zijn goedkoper en dunner, wij moeten kunnen aantonen dat onze klassieke zinkstukken of die met jute qua zanddichtheid, treksterkte en levensduur minimaal even goed zijn.”

Toonbeeld van duurzaamheid
Het machinepark is eveneens een toon-beeld van duurzaamheid, met veel machines en boten op accu’s, een eigen energiehub die meegaat naar projecten om op locatie zelf energie op te wekken en materieel op te laden. We hebben ook een elektrische midigraver 130kW met 2 Battboy accus 120 kW van green hybrids. Daarnaast beschikt Van Aalsburg over een drietal elektrische werkbussen en een power-trailer op een aanhanger, die ingezet kan worden als de energiehub stroom tekortkomt. Verder is de eigen bedrijfslocatie zelfvoorzienend, dankzij drie windmolens en 750 zonnepanelen. Tot slot worden houtresten van wilgentenen versnipperd en in houtkachels verstookt, waardoor het gasverbruik nul is.

Meedenken in bouwteam
Intussen worden ook projecten in België, Duitsland, het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk en zelfs in Suriname uitgevoerd. “Vaak gaan we als specialist in bodem- en oeverbescherming mee met grote waterbouwers en voeren dan als onderaannemer een klein deel van het project uit”, verklaart Van Aalsburg. Opdrachtgevers zijn doorgaans grote en kleine waterbouwers, Rijkswaterstaat, waterschappen, provincies, gemeenten, natuurorganisaties en Staatsbosbeheer. Steeds vaker kiezen zij voor wilgentenenmatten ter vervanging van producten van kunststof, beton of asfalt. “Je ziet dat ze regio­naler gaan werken, met natuurlijke materialen, want dat is pas echt circulair. Die tech­-niek van het werken met dergelijke zinkstukken is in Nederland ook al drie-, vierhonderd jaar oud.”

Het liefst maakt Van Aalsburg in projec­ten deel uit van het ontwerpteam, om de ambachtelijke kennis en ervaring van het eigen natuurproduct in een vroeg stadium te kunnen inbrengen. “Gecombineerd met de hedendaagse technieken blijkt dat een mooie en toe­-komstbestendige formule. Die moge­lijkheden zitten tegenwoordig ook in aanbestedingen; opdrachtgevers waarderen onze inbreng en zo kunnen we wat makkelijker onze innovativiteit kwijt. In het bouwteam werken we dan samen het ontwerp uit. Daar rollen een bestek en een contract uit, en vervolgens gaan we aan de slag. In de uitvoering resulteert dit in een tevreden opdrachtgever, omgeving en opdrachtnemer. En de natuur heeft een kwaliteitsimpuls gekregen, goed voor jaren.”

Aansprekende projecten
Het bedrijf heeft al veel aansprekende projecten mogen uitvoeren. Voor Water­schap Hunze en Aa’s bijvoorbeeld zijn slenken gegraven en beschoeiingen van rijshout – twee houten palen met wilgenbundels ertussen – gezet langs het Zuidlaardermeer. “Een natuurvriendelijke oeverbescherming en tegelijkertijd een vissenbos, waar vissen kunnen foerageren”, vertelt Van Aalsburg. “Daarbij moesten we heel veel plagsel, de bovenste laag veen met rietwortel, afschrapen om het weer plasdras te maken. Nu kunnen ze weer vijftig jaar vooruit. En het vrijgekomen plagsel hebben we gebruikt om nieuw riet aan te planten door dit in jute zakken te stoppen en af te zinken. Zo hebben we hele nieuwe eilanden gemaakt en de omgeving een nieuwe impuls gegeven.”

Verder werkt Van Aalsburg momenteel voor Rijkswaterstaat aan een zesjarig onderhoudsproject van de rijzendammen aan de Friese en Groningse kust om de kwelders in stand te houden. “Dankzij die rijzendammen hoeven de dijken niet verhoogd te worden. We werken hier samen met een ecoloog voor de vegetatieopname en monitoren hoe die vegetatie zich de komende tijd ontwikkelt. Een mooi project van in totaal 120 kilometer aan rijzendammen, in een gebied van 1750 ha!”