bentonietmatten
De bentonietmatten moeten zorgen voor een goede waterdichte laag en erosiebestendige bekleding en vervangen een laag hoogwaardige klei (foto: Ger Peeters / Waterschap Limburg).

Waterschap Limburg is deze week begonnen met het aanbrengen van bentonietmatten in een aantal dijkvakken binnen het dijkversterkingsproject Beesel. Het gaat om een pilotproject in het Hoogwaterbeschermingsprogramma. De bentonietmatten moeten zorgen voor een goede waterdichte laag en erosiebestendige bekleding en vervangen de laag hoogwaardige klei. In Nederland is het een innovatie, in Duitsland bewezen techniek.

De toegepaste bentonietmatten hebben de naam Geo Clay Liner (GCL) en worden geproduceerd door de Duitse firma Naue. Het is niet voor het eerst dat Waterschap Limburg de matten van Naue gebruikt: ze werden eerder al toegepast bij de dijkversterking van Neer, in het voorland, als anti-pipingmaatregel. In het pilotproject Beesel worden ze voor het eerst aangebracht op een dijktalud.

Opzwellen

De bentonietmatten bestaan in de basis uit twee geotextielen, met daartussen bentoniet, een in de natuur voorkomende natrium-kleisoort. Als er water bij komt, wil het bentoniet opzwellen, maar door de lagen geotextiel eromheen wordt het vastgehouden. Zo zorgt het bentoniet voor een zeer lage waterdoorlatendheid en het geotextiel voor inklemming van het bentoniet, plus voor sterkte en erosiebestendigheid van de GCL als geheel.

Bewezen techniek in Duitsland

De bentonietmatten worden sinds de ontwikkeling in de jaren ’80 vooral gebruikt voor afdichtingen van afval- en reststoffenbergingen en waterbassins. In Duitsland worden ze ook al decennialang toegepast op dijken – GCL wordt daar beschouwd als een bewezen techniek. In Nederland is het toepassen van bentonietmatten op dijken echter een innovatie. “We gebruiken tot nu toe altijd hoogwaardige klei”, zegt Jos Teeuwen, bestuurslid Waterschap Limburg en bestuurlijk ambassadeur innovatie. “Het is belangrijk om innovatieve ontwikkelingen in te zetten binnen onze projecten. Doel is om de dijkversterkingen beter, sneller en/of goedkoper te maken. Het zou mooi zijn als GCL breed toepasbaar is bij dijkversterkingen.” Dit wordt gesteund door het landelijke Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP). Eric Withaar, directeur HWBP: “Om overstromingen in Nederland te voorkomen, versterken wij de komende dertig jaar in heel Nederland 1.500 kilometer aan dijken. Dit kan niet zonder innovatie. Dit project in Beesel is een prachtig voorbeeld van hoe innovatie en duurzaamheid hand in hand gaan.”

Meerdere voordelen

Er wordt veel van het Limburgse pilotproject verwacht, maakt het waterschap duidelijk: “Zoals gezegd vervangt de GCL de hoogwaardige klei. Dit scheelt transport van klei en heeft daardoor minder impact op het milieu, minder risico op wegschade en minder overlast voor de omgeving. Ook scheelt het in kosten, want hoogwaardige klei is vaak prijzig. Met toepassing van GCL worden bovendien minder strikte eisen gesteld aan de benodigde afdekkende kleilaag voor de dijkversterkingen. Hierdoor zijn er meer mogelijkheden voor het gebruiken van grond uit het gebied zelf en kan de klei voor andere toepassingen worden toegepast.”

Het dijkversterkingsproject

In het kader van het dijkversterkingsproject Beesel wordt zo’n 5 kilometer dijk versterkt. De huidige kering in Beesel wordt op de juiste hoogte voor de toekomst gebracht. Daarnaast moeten in Beesel ook nieuwe keringen worden aangelegd, op locaties waar in de huidige situatie nog geen waterkeringen aanwezig zijn. Hierbij gaat het om een nieuwe aansluiting op hoge grond, het sluitend maken van het huidige tracé en om twee plekken in de huidige situatie, waar water richting het dorp kan stromen bij hoogwater.

Projectpartners

Naast Waterschap Limburg, de Duitse geotextielleverancier Naue en het HWBP (via de POV dijkversterking met gebiedseigen grond) speelt ingenieursbureau Arcadis een belangrijke rol bij dit project, dat wordt uitgevoerd door aannemerscombinatie dijkversterking Heel en Beesel (Mourik Infra BV en FL BV). Indirect zijn ook andere waterschappen betrokken, net als Deltares bij de review van de ontwerp- en beoordelings- en onderhoudshandreiking. En niet te vergeten het Expertise Netwerk Waterveiligheid (ENW), voor de formele beoordeling daarvan.

bentonietmatten
Het aanbrengen van de bentonietmatten (foto: Ger Peeters / Waterschap Limburg).