De Brabantse waterschappen hebben besloten dat agrariërs en grondeigenaren vanaf 1 april hun grasland, onder voorwaarden, mogen beregenen met grondwater. De grondwaterstanden zijn volgens de waterschappen normaal voor de tijd van het jaar en daarom is geen onttrekkingsverbod voor grondwater nodig. De Brabantse Milieufederatie betreurt dit besluit. Natuurgebieden zouden nog altijd onder de droogte lijden.
De waterschappen wijzen erop dat de vele regen van de afgelopen maanden en het vasthouden daarvan het grondwater hebben aangevuld, maar realiseren zich ook dat door het drogere weer van de laatste weken de droogte alweer op de loer ligt. De grondwaterstanden zakken snel en de waterschappen blijven daarom oproepen zuinig om te gaan met grondwater.
Voorjaarsregeling beschermt grondwatervoorraad
Elk jaar op 1 april besluiten de waterschappen op basis van de actuele grondwaterstanden of het beregenen met grondwater mogelijk is. Deze voorjaarsregeling geldt van 1 april tot 1 juni en is bedoeld om de voorraad grondwater in Brabant te beschermen. De regeling gaat over het besproeien van graslanden, sportvelden, kunstgrasvelden, golfterreinen en graszodenteelt. Alleen agrarische ondernemers en grondeigenaren met een bedrijfswaterplan mogen hun grasland vanaf 1 april beregenen met grondwater. Zij hebben maatregelen genomen om water te besparen en vast te houden en zij hebben een vergunning voor een grondwaterput. Ook akkerbouwers mogen hun gewassen indien nodig beregenen met grondwater.
Degenen die géén waterbesparende maatregelen nemen, mogen tot 1 juni hun grasland niet met grondwater beregenen, laten de Brabantse waterschappen weten. Dat standaardverbod geldt tevens voor graslanden die in de beschermingszones rond natuurgebieden liggen. Beregenen uit oppervlaktewater mag, zolang er geen onttrekkingsverbod geldt. Dat is per gebied verschillend en hangt ook af van de weersomstandigheden.
Duurzamer waterbeheer
De Brabantse natuur- en milieuorganisaties betreuren het dat er geen beregeningsverbod komt in de provincie. Natuurgebieden lijden volgens de Brabantse Milieufederatie (BMF), waarin die organisaties zijn verenigd, namelijk nog altijd sterk onder droogte en watertekorten. Als er opnieuw een droge zomer komt, heeft dat weer grote gevolgen voor de natuur, stelt de BMF. “Een duurzamer waterbeheer is nodig om de Brabantse natuur te beschermen tegen de droogte”, schrijft de federatie in een reactie. “Het water in poelen, vennen en beken is in veel natuurgebieden nog niet aangevuld of is zelfs alweer aan het dalen. Extra maatregelen om de natuur en de Brabantse biodiversiteit te beschermen zijn nu dan ook hard nodig. Door de minimale grondwaterstanden zijn er geen waterbuffers opgebouwd. Vissen, insecten en andere dieren, die van dit water afhankelijk zijn, zijn erg kwetsbaar. Daarnaast is het risico op natuurbranden vanwege de droogte en harde wind in Brabant al verhoogd naar fase 2.”
Organische stof
Het groot aantal grondwateronttrekkingen, de te snelle afvoer van regenwater en de lage slootpeilen in het voorjaar leiden volgens de BMF tot directe schade aan de natuur. Ze stelt dat om verdroging tegen te gaan het belangrijk is dat regenwater niet meteen wordt afgevoerd of afspoelt. “Dit kostbare water moet juist behouden worden. Meer organische stof in de bodem zorgt er daarnaast voor dat water door de bodem beter wordt opgenomen en vastgehouden. Ook zorgt organische stof voor een beter bodemleven, waardoor er meer gangen en gaten ontstaan, met een natuurlijke drainage als gevolg. Waterschappen, de provincie en agrariërs moeten anders omgaan met ons grondwater. De sleutel ligt bij minder water afvoeren, meer water vasthouden in de bodem en het inzetten op slimme oplossingen tegen wateroverlast op locaties waar dat kan”, aldus de Milieufederatie.
Stuwen zoveel mogelijk omhoog
Volgens de waterschappen hebben ze die weg allang ingeslagen. Ze benadrukken dat ze maatregelen blijven nemen om water vast te houden. “Ook veel boeren, natuurbeheerders en gemeenten doen dat”, schrijven de Brabantse waterschappen in een gemeenschappelijk persbericht. “Samen werken we aan goed grondwaterbeheer. De stuwen staan zoveel mogelijk omhoog en gaan alleen kortstondig omlaag als dat nodig is. In een natte periode, zoals afgelopen februari, stonden beken en sloten boordevol en was de bovengrond verzadigd. Het teveel aan water werd toen vertraagd afgevoerd.”
Droge jaren
De natuurlijke voorraad grondwater wordt normaal gesproken in de wintermaanden aangevuld door neerslag. In de droge jaren 2018 en 2019 gebeurde dat onvoldoende. Een droog en warm voorjaar of droge en warme zomer kunnen ook in 2020 opnieuw tot droogte leiden. Grondwater is zeker in het groeiseizoen en in droge periodes van essentieel belang voor landbouw en natuur, benadrukken de waterschappen. “Agrarische ondernemers met een bedrijfswaterplan hebben wat meer flexibiliteit bij het beregenen van grasland. Zo houdt het waterschap zicht op hoe er met het grondwater wordt omgegaan. Natuurgebieden zijn vaak sterk afhankelijk van voldoende en zuiver grond- en oppervlaktewater. Bijzondere natuurgebieden, Natura 2000, worden daarom extra beschermd met een wettelijke zone waar niet of veel minder mag worden beregend met grondwater”, aldus de waterschappen.
Tekst loopt door onder de afbeelding
Beregening met oppervlaktewater
Ook bij de beregening met oppervlatewater houdt het waterschap de vinger aan de pols. Zo heeft waterschap De Dommel bekendgemaakt dat er vanaf 1 april geen water mag worden opgepompt uit beken en sloten in de stroomgebieden van de Beerze, Reusel en Nete ten zuiden van het Wilhelminakanaal en uit wateren in Park Meerland in Eindhoven. Deze gebieden zijn extra gevoelig voor droogte. Sinds 2017 hanteert De Dommel dit onttrekkingsverbod tussen 1 april en 1 oktober, het droogteseizoen. Deze maatregel is nodig om watertekorten in sloten en beken te voorkomen.
