De Europese Commissie verleent Nederlandse boeren opnieuw een ontheffing voor het extra uitrijden van mest voor 2018 en 2019. De derogatie geldt deze keer echter maar voor twee jaar, in plaats van de gebruikelijke vier jaar. Dat heeft alles te maken met de grootschalige mestfraude. Zo staat in een brief die minister Carola Schouten van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit op woensdag 4 april naar de Tweede Kamer stuurde.
Brussel verleent de ontheffing deze keer ook onder strengere voorwaarden. Derogatiebedrijven moeten voor 31 maart 2019 hun mineralenadministratie aanleveren. Daarnaast vraagt Brussel aan Nederland om uiterlijk 30 september 2018 een versterkte handhavingsstrategie in te dienen. Boeren die de derogatievoorschriften overtreden kunnen nu niet alleen boetes krijgen, maar ook worden uitgesloten van een derogatie in het volgende kalenderjaar.
Monitoren van waterkwaliteit
Verder stelt Brussel dat de Nederlandse waterkwaliteit niet mag lijden onder de extra mest. Elk jaar moet Nederland de EU laten weten hoe het is gesteld met de waterkwaliteit bij 300 van de ongeveer 20.000 boeren die van de mestontheffing gebruikmaken. Die monitoring is ondergebracht bij het Landelijk Meetnet effecten Mestbeleid en wordt uitgevoerd door het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) en Wageningen Economic Research.
Te hoge concentraties nitraat
Op dit moment is in veertig drinkwaterwingebieden de concentratie meststoffen te hoog. Eind 2017 bleek uit een evaluatie van het PBL dat de waterkwaliteit bij het huidige mestbeleid ook niet zal verbeteren. De verwachting is dat bij het huidige beleid de nitraatconcentratie in het zuidelijk zandgebied weliswaar daalt maar de voor 2027 vastgestelde KRW-doelen niet overal worden gehaald.
Bestuursovereenkomst
Vewin heeft daarom eind vorig jaar afspraken gemaakt met boeren, provincies en het ministerie van landbouw om samen de hoeveelheid meststoffen in waterwingebieden te verminderen. In een reactie op de nieuwe mestontheffing stelt de Vewin dat ze uitgaan van de afspraken van vorig jaar. ‘Dus het maakt voor ons niet uit of de EU de Nederlandse boeren nu wel of geen mestontheffing geeft’, aldus een woordvoerster van Vewin in het dagblad Trouw.
Handhaven op risico’s
Minister Schouten is met de Europese Commissie overeengekomen dat de eis voor fysieke controles op bedrijven met een derogatie naar 5% gaat in plaats van 7%. Daarmee gaat Brussel in op een nadrukkelijke wens van Nederland om de controle-inspanningen meer risicogericht in te zetten. Volgens de minister zijn de milieuresultaten op derogatiebedrijven goed. De handhavingscapaciteit die vrijkomt door de verlaging van de fysieke bedrijfscontroles, wil Schouten inzetten op risicovollere onderdelen van het mestbeleid. Het zou dan gaan om 9.000 uur (6 FTE) extra capaciteit bij de Nederlandse Voedsel en Waren Autoriteit (NVWA).
