Vanuit verschillende hoeken krijgt chemiebedrijf Chemours de duimschroeven aangedraaid, nadat op verschillende rwzi’s GenX-stoffen in het influent zijn aangetroffen. Afvalstoffenterminal Moerdijk (ATM) weigert afval van het Dordrechtse bedrijf en in de Tweede Kamer heeft GroenLinks kritische vragen gesteld. Staatssecretaris Stientje van Veldhoven geeft het concern nog twee weken de tijd om met informatie te komen.
Tweede Kamerlid Suzanne Kröger (GroenLinks) heeft op 29 januari Kamervragen gesteld aan de minister en staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat. Aanleiding was het aantreffen van FRD903 van Chemours in afvalwater van ATM. Kröger wil weten wat de strafrechtelijke en bestuursrechtelijke sancties zijn als blijkt dat ATM al langer wist dat het GenX-afval verwerkte. Het Kamerlid vraagt bovendien of de minister opheldering heeft gevraagd bij Chemours over de nieuwe GenX-vondst in Brabant. De GenX-stoffen waren aangetroffen bij de rwzi Rilland-Bath, eigendom van Waterschap Brabantse Delta. Het bronnenonderzoek leidde al snel naar ATM. De afvalverwerker reageerde snel en sloot op 26 januari de poorten voor al het afval van Chemours.
Aard van industrieel afval is ondoorzichtig
Volgens ATM was niet bekend dat afval van Chemours GenX-stoffen bevatte. Dit afval komt bij ATM terecht via gespecialiseerde vervoerders en dat maakt volgens de afvalverwerker ondoorzichtig wat de aard van het industrieel afval is en van welke fabriek het komt. Het bedrijf heeft acht afvalstromen waarvan het zeker weet dat die van Chemours afkomstig zijn, direct afgesloten. Naar negen andere afvalstromen wordt onderzoek gedaan.
De noodzaak van een massabalans
De ervaringen bij ATM lijken een directe ondersteuning van de eis die twee Brabantse waterschappen en drinkwaterbedrijf Brabant Water al eerder op tafel legden. Op 17 januari riepen zij Chemours op te komen met een massabalans, zodat beter inzichtelijk wordt welke bedrijven met GenX-stoffen werken. Die oproep werd diezelfde dag in de Tweede Kamer door verschillende politieke partijen ondersteund. Volgens watergraaf Peter Glas van Waterschap De Dommel staat vast dat alle GenX-stoffen in het Brabantse water van Chemours afkomstig zijn, aangezien dat de enige gecertificeerde producent is. “Zij leveren aan andere bedrijven en productieketens en we zien nu dat de verspreiding van de GenX-stoffen veel groter is dan gedacht. Waar blijft het dan?”
FRD903 hoopt zich op bij afvalverwerkers
Het is opvallend dat twee van de drie geïdentificeerde bronnen van de FRD903-verontreinigingen bij de rwzi’s van Aarle-Rixtel, Eindhoven en Rilland-Bath, afvalverkende bedrijven blijken te zijn. Behalve bij ATM werden al eerder GenX-stoffen aangetroffen bij afvalwaterverwerker Suez Ecoflow in Son. Ook in Son wordt nog volop onderzocht waar de FRD903 vandaan komt. Het lijkt erop dat niet al die stoffen zijn terug te voeren naar Custom Powders in Helmond, dat GenX-stoffen verwerkt in opdracht van Chemours.
Kamerfracties zijn woedend
Om de verspreiding van GenX-stoffen in de lucht, het water en op de grond goed te kunnen onderzoeken, hebben de Omgevingsdiensten de lijst met afnemers van Chemours nodig. Maar de medewerking van het chemiebedrijf is minimaal. Tot nu toe werd enkel toegegeven dat vanuit Dordrecht GenX-stoffen zijn geleverd aan het Helmondse Custom Powers. Het moederconcern van Chemours, met het Europese hoofdkwartier in Genève, heeft echter mogelijk zaken gedaan met meer ondernemers. Die zijn nog niet bekendgemaakt, en dat leidde tijdens een Kamerdebat op 17 januari al tot woede in Den Haag. SP, GroenLinks en Partij voor de Dieren vonden het “schandalig” en “ondenkbaar” dat de lijst nog niet beschikbaar is. Ze wezen erop dat waterschappen inmiddels allerlei kosten maken voor onderzoeken. Staatssecretaris Stientje van Veldhoven gaf aan dat zij zich die boosheid goed kan voorstellen: “Die kosten steken me ook als een graat in de keel.” Ze zei het concern nog een maand de tijd te geven en anders de gegevens te zullen vorderen. Van die maand is inmiddels de helft verstreken.
Lozingsverbod is niet mogelijk
In het Kamerdebat vroegen sommige Kamerleden ook om een lozingsverbod voor GenX-stoffen. In de Verenigde Staten zou een dergelijk verbod al zijn afgekondigd. Maar volgens Van Veldhoven is dat in Nederland niet mogelijk, omdat het niet een ‘zeer zorgwekkende stof’ is. “Het is een grijs gebied”, stelde ze. De staatssecretaris hoopt door vrijwillige afspraken met bedrijven het gebruik van GenX-stoffen en andere schadelijke stoffen terug te dringen.
De Kamervragen van Groenlinks zijn hier te vinden.
