Waterschap Aa en Maas wil een kapvergunning aanvragen voor het vellen van honderd bomen langs de Maas ten noorden van Oss. De SP in die Brabantse gemeente trekt aan de bel en wil de oude bakenbomen zo veel mogelijk behouden. Het waterschap wil nieuwe planten.
Het gaat om populieren die zo’n negentig jaar geleden langs de Maas zijn geplant, in het kader van de kanalisatie die destijds werd uitgevoerd. Met name bij hoog water dienden de bomen als baken: schippers konden zo op koers blijven. Door de komst van moderne navigatiesystemen verloren de bomen hun bakenfunctie en daarom besloot Rijkswaterstaat eind jaren 90 een ‘uitsterfbeleid’ voor de bomen in te voeren.
Langzaamaan verjongd
Cultuurhistorisch, ecologisch en landschappelijk worden de bakenbomen echter nog als waardevol gezien. De gemeente Oss, met 36 kilometer Maasoever, besloot daarom de bomen te beschermen en bij natuurlijke sterfte nieuwe aan te planten. Daarmee zou het karakteristieke bomenlint langs de Maas langzaamaan worden verjongd.
Meanderende Maas
Waterschap Aa en Maas zegt de bakenbomen als ‘iconisch element in het Maaslandschap’ ook belangrijk te vinden, maar wil toch een kapvergunning aanvragen voor het vellen van honderd oudere bomen. Dit is volgens het waterschap nodig voor de uitvoering van het dijkversterkingsproject Meanderende Maas. “De bakenbomen zijn aan het eind van hun levensduur, er zijn er al heel veel weg of er staan er van een andere soort”, zegt woordvoerster Angela van den Elshout van Aa en Maas. “In het project Meanderende Maas combineren we dijkversterking met rivierverruiming voor de waterveiligheid. Daar waar we de oevers verlagen tot net boven stuwpeil – bij Appeltern, Maasbommel, Megen en de Ossekamp – moeten bakenbomen wijken. Het plan is daar een nieuwe generatie bakenbomen te planten, namelijk zwarte populieren. Die zijn geschikt voor het rivierenlandschap. Dus we planten ook veel bomen terug, ook in de rest van het projectgebied.”
Geen terpjes
Aan het vellen van veel van de oude bakenbomen valt volgens het waterschap niet te ontkomen. “Als we de bakenbomen waar we de oevers afgraven op terpjes laten staan, verslechteren de groeiomstandigheden voor de bakenbomen”, stelt Van den Elshout. “Ook belemmert het laten staan van de bakenbomen de waterstandsdaling bij hoogwater, omdat we daar het maaiveld niet kunnen verlagen. We willen nu investeren in goede groeiplekken voor de nieuwe generatie bakenbomen. Daarom kiezen we ervoor om nieuwe bakenbomen op het verlaagd maaiveld te planten.”
Niet op korte termijn
De kapvergunning is volgens het waterschap nog niet in aanvraag. “Dat gaat gecoördineerd gebeuren, samen met alle andere besluiten voor het project Meanderende Maas. Dat wil zeggen dat de daadwerkelijk kap zeker niet op korte termijn gaat plaatsvinden. Exacte aantallen volgen nog bij de aanvraag van de kapvergunning. In het getal 100 dat nu op tafel ligt, zijn ook andere bomen opgenomen”, aldus Van den Elshout.
‘Hongerige kleiwinners’
De SP-fractie in de Osse gemeenteraad wil voorkomen dat de gemeente een kapvergunning afgeeft en heeft schriftelijke vragen gesteld aan het college van burgemeester en wethouders. ‘Op het traject tussen Boxmeer en Geertruidenberg staat om de 100 meter een boom’, schrijft de SP-fractie aan het college. ‘Daarmee vormen ze nog steeds de grootste verzameling solitaire bomen van Nederland. Vooral in het buitengebied van Oss zijn hele trajecten nog vrijwel intact. Juist daarom heeft de gemeente Oss een grote verantwoordelijkheid bij het beschermen van dit cultuurhistorisch erfgoed. Helaas hebben hongerige kleiwinners al heel wat bakenbomen gekapt. Zoals in de Hemelrijkse Waard en tussen Demen en Dieden. Zogenaamd voor de natuur. Maar nevengeulen hadden er prima omheen kunnen worden gelegd. En waarom moet je alles afgraven? Waarom mag er niet een beetje klei blijven zitten?’
Markante lijn behouden
Het waterschap laat bij monde van zijn woordvoerster weten volledig achter het grote cultuur-historische belang van de bakenbomen te staan: “Door de bakenbomen is de gekanaliseerde Maas herkenbaar in het landschap. Met de aanplant van een nieuwe generatie bakenbomen willen we die markante lijn in het landschap voor toekomstige generaties behouden én de Maas haar identiteit laten behouden.” Ze voegt nog toe dat de provincie Noord-Brabant namens provincie Gelderland en 14 gemeenten in overleg is met het Rijk om te komen tot een nieuwe generatie bakenbomen van Boxmeer tot Geertruidenberg.
Interactieve kaart
In een interactieve kaart zijn de plannen in het project Meanderende Maas gevisualiseerd. Bij Alphen, Maasbommel en Megen. Van den Elshout: “Als alle stukken, inclusief de kapvergunning, ter inzage gaan voor het aanvragen van besluiten en vergunningen om de maatregelen voor de dijkversterking, rivierverruiming en gebiedsontwikkeling uit te mogen voeren, hebben we ook een nieuwe interactieve kaart met nog meer informatie. De terinzagelegging maken we uitgebreid bekend.”
