Slechts veertig procent van 111.000 meren, rivieren, riviermondingen en kustwateren voldeden tussen 2010 en 2015 aan de eisen voor een goede ecologische toestand zoals die zijn gesteld in de Kaderrichtlijn Water (KRW). In Nederland was de situatie nog slechter. Hier voldeden maar twee wateren aan de norm. Dat blijkt uit het rapport ‘State of Water’ dat het Europese milieuagentschap (EEA) dinsdag 3 juli publiceerde.
Volgens het Europese milieuagentschap telde de Europese Unie in 2012 min of meer hetzelfde aantal wateren met een goede ecologische status. De waterkwaliteit in de Europese wateren is de afgelopen jaren dus niet verder verbeterd. Volgens het Europese milieuagentschap komt dat onder meer doordat van sommige wateren nu meer gegevens bekend zijn. De lidstaten hebben meer geïnvesteerd in monitoring en assessment en het Europese oppervlaktewater en grondwater zijn de afgelopen zes jaar op meer dan 130.000 locaties gemeten.
Nederland
In de rapportage die is gebaseerd op de tweede ronde stroomgebiedbeheerplannen (2016 en 2021) voldeden in Nederland slechts twee van de 697 rivieren en meren die voor de Kaderrichtlijn Water zijn aangemeld aan de norm. In totaal zijn er in Nederland 332 wateren met een matige kwaliteit van het oppervlaktewater, 259 wateren met het predikaat zwak en in 101 wateren wordt de waterkwaliteit bestempeld als slecht. Bij de vorige beoordeling voldeden wateren wel of niet aan een goede ecologische toestand. Doordat er in de tweede verslagperiode meer parameters zijn verzameld is het nu mogelijk om de wateren nauwkeuriger te beoordelen. Dankzij deze aanpak wordt nu ook inzichtelijk of er in een specifieke periode inspanningen zijn verricht om de waterkwaliteit te verbeteren. In een reactie op het rapport laat het ministerie van Infrastructuur & Waterstaat weten blij te zijn met de nieuwe benadering omdat dit een betere vergelijking tussen landen mogelijk maakt.
De status van de Nederlandse oppervlaktewateren is te vinden op de interactieve pagina van het Europese milieuagentschap. Bron: EEA
Grondwater
Met de kwaliteit van het Europese grondwater was het in de verslagperiode beter gesteld. Zo’n 70 procent van het grondwater voldoet aan een goede chemische status. In Nederland voldoet zelfs 96,3 procent van de in totaal 23 grondwaterlichamen met een oppervlakte van 39.974 vierkante kilometers aan een goede status. In totaal is de kwaliteit van 1.483 vierkante kilometers van de Nederlandse grondwaterlichamen matig. Verder heeft 86 procent van de Europese grondwaterlichamen een goede kwantitatieve status. In Nederland geldt in de verslagperiode een goede kwantitatieve status voor alle grondwaterlichamen.
De status van de Nederlandse oppervlaktewateren is te vinden op de interactieve pagina van het Europese milieuagentschap. Bron: EEA
Health check
Het Europese milieuagentschap voerde in het rapport een health check uit voor 111.000 oppervlaktewaterlichamen en 13.400 grondwaterlichamen. De plannen en data van 160 stroomgebiedsbeheerplannen zijn in de rapportage geanalyseerd. Niet alle lidstaten hebben tijdens de tweede verslagperiode rapportages ingeleverd. Onder meer Griekenland, Litouwen en Ierland bleven in gebreke.
De beoordeling van de oppervlaktewateren van alle Europese lidstaten. Bron: EEA.
Onbekend is niet langer ongezien
Nederland heeft van oudsher een groot aantal wateren van slechte tot matige kwaliteit. Dat komt omdat Nederland relatief veel kunstmatige wateren heeft en dat er in ons land relatief veel intensieve landbouw heeft plaatsgevonden/ plaatsvindt. In de vorige rapportage uit 2012 bungelde Nederland samen met België en Polen onderaan, maar in deze rapportage is gekozen voor een weergave op basis van meerdere maatstaven (goed, matig, zwak en slecht). De lidstaten worden in het nieuwe rapport ook op basis van alfabetische volgorde gerangschikt en niet op basis van hun prestaties. En daarmee verandert het beeld. Een land als Zweden leek het in de vorige verslagperiode heel goed te doen, maar nu blijkt dat van het merendeel van de wateren in dat land de gegevens ontbreken.
Prioritaire stoffen
De chemische status van slechts 38 procent van de Europese wateren is goed. Als het gaat om de chemische status doet Nederland het minder slecht dan de omringende landen op het Europese vasteland, maar met name in de overgangswateren en aan de kust is nog veel winst te behalen. In het nieuwe rapport is ook voor het eerst gekeken naar prioritaire stoffen. Daaruit blijken kwik en cadmium in veel lidstaten de oorzaak te zijn van het niet behalen van een goede chemische status. Maar ook vlamvertragers, nikkel en lood veroorzaken problemen in meerdere lidstaten.
De chemische status van de Nederlandse wateren is iets beter dan in de omliggende landen. Bron: EEA.
Beoordeling
Nederland pleit al jaren in Brussel voor een andere beoordeling. Bij de huidige beoordeling wordt nog steeds het principe ‘one-out-all-out’ gehanteerd. Dat betekent dat als je slecht scoort op slechts één parameter er geen sprake kan van een goede ecologische toestand. Nederland heeft voor waterlichamen bijvoorbeeld tot wel tachtig parameters opgegeven, terwijl sommige landen op veel minder parameters toetsen.
Derde ronde
Nederland wil in Brussel graag laten zien dat door het nemen van maatregelen de waterkwaliteit op de afzonderlijke parameters verbetert. Met de nieuwe manier van rapporteren is dat ook mogelijk. De gebiedsbeheerplannen voor de derde ronde (2022-2027) moeten voor 23 december 2021 binnen zijn. In de nieuwe KRW-handreiking voor de derde serie Stroomgebiedbeheerplannen (2021-2027) ligt de focus op haalbare en realistische doelen. Onder strikte voorwaarden mogen de resultaten van de maatregelen die zijn genomen dan ook duidelijk worden na 2027.
