De Eerste Kamer heeft deze week een wijziging van de Mijnbouwwet voor aardwarmte aangenomen. De wetswijziging introduceert een afzonderlijke vergunningenstructuur voor geothermie en maakt een versnelling van de energietransitie mogelijk.
Naar verwachting zal de wetswijziging het tweede kwartaal van 2023 in werking treden. Om uitvoering te geven aan de wetswijziging moeten ook het Mijnbouwbesluit en de Mijnbouwregeling worden aangepast. Op dit moment wordt het traject hiertoe gevolgd. De komende tijd zullen met de sector afspraken gemaakt worden over de implementatie van de wijzigingen in het vergunningsstelsel.
Belangrijke rol in de energietransitie
Geothermie maakt gebruik van warm water vanuit minimaal 500 meter onder de grond om gebouwde omgeving, glastuinbouw en industrie te verwarmen. Deze aardwarmte heeft daarom de potentie om bij te dragen aan de verduurzaming van het Nederlandse energiesysteem en kan daarmee een belangrijke rol spelen in de energietransitie.
Beschreven in de Mijnbouwwet
De afgelopen jaren zijn er steeds meer aardwarmteprojecten gestart in Nederland, vaak gestimuleerd door de overheid. Het huidige vergunningsstelsel voor aardwarmte is beschreven in de Mijnbouwwet, maar bij de introductie van die wet in 2002 vond er nog nauwelijks aardwarmtewinning plaats in Nederland. De aangenomen wetswijziging introduceert specifiek voor de winning van aardwarmte een afzonderlijke vergunningenstructuur. Deze structuur sluit volgens het kabinet beter aan bij wat er nodig is voor het opsporen en winnen van aardwarmte.
Niet onomstreden
Geothermie is in Nederland echter niet onomstreden. Met name de winning van aardwarmte in drinkwatergebieden stuit vaak op verzet. De angst is dat geothermieputten gaan lekken, waardoor de waterwinputten in het gebied voorgoed onbruikbaar worden. In het voorjaar van 2019 nam de Tweede Kamer nog unaniem een motie aan waarin werd gevraagd om een verbod op de winning van aardwarmte in drinkwatergebieden. Ook het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) heeft in het verleden al regelmatig gewaarschuwd voor de risico’s die geothermieboringen kunnen opleveren voor zoete grondwaterlagen. En last but not least hebben de drinkwaterbedrijven en provincies (bevoegd gezag voor het grondwater) hun zorgen een jaar geleden neergelegd in een brandbrief aan de rijksoverheid.
Tomatenteler moest put sluiten
Die zorgen zijn niet uit de lucht gegrepen. In januari van dit jaar moest een tomatenteler in Bleiswijk een van zijn productieputten voor aardwarmtewinning nog afsluiten om te voldoen aan de Last onder Dwangsom die door het SodM was opgelegd. Het SodM had bij een inspectie geconstateerd dat de verbuizing van de productieput ondeugdelijk was om aardwarmte mee te winnen. Zo was de verbuizing op een diepte van 676 meter volledig gepenetreerd. Volgens de toezichthouder kunnen door het ontbreken van een geschikte verbuizing vloeistoffen en/of gas in andere bodemformaties terecht komen, met vervuiling van bodem en grondwater en beïnvloeding van de drukregimes tot gevolg.
Industriestandaard
Volgens brancheorganisatie Geothermie Nederland is na ruim 10 jaar ervaring met aardwarmtewinning in Nederland gebleken dat een deel van de eerste generatie putten te maken heeft met corrosie of andere problemen. Nieuwe putten moeten sinds 2021 voldoen aan de Industriestandaard Duurzaam Putontwerp, die dergelijke problemen moet voorkomen.
