Rijkswaterstaat en drie waterschappen voeren eind deze zomer de ‘Praktijkproef Droogte’ uit in het Volkerak-Zoommeer. Doel is om in de praktijk na te gaan hoe effectief de maatregel ‘Peilopzet’ is bij extreme droogte. Voorwaarde is wel dat de omstandigheden goed zijn, zoals voldoende Rijnafvoer om na afloop van de proef de gewenste situatie te herstellen.
De Praktijkproef wordt geïnitieerd door Zuidwestelijke Delta, het samenwerkingsverband van het Rijk, drie provincies (Zeeland, Zuid-Holland en Noord-Brabant), drie waterschappen (Scheldestromen, Brabantse Delta en Hollandse Delta), de betrokken gemeenten, ondernemersorganisaties en maatschappelijke partijen. Met de Praktijkproef wil Zuidwestelijke Delta erachter komen of de maatregel ‘Peilopzet Volkerak-Zoommeer’ ook doet wat-ie moet doen. De maatregel, die de beschikbaarheid van voldoende water met een laag zoutgehalte in het meer kan rekken binnen de grenzen van het huidige peilbeheer, kan worden ingezet voorafgaand aan een verwachte langdurige periode van extreem lage Rijnafvoer. Eventueel komt dit voor in combinatie met afwaaiing op de Noordzee, waarbij weinig tot geen zoetwater vanuit het Hollands Diep meer kan worden ingelaten via de Volkerakinlaatsluizen. De verwachting is dat deze maatregel de droogtebestendigheid van het huidige waterbeheer van het meer versterkt.
Effectiviteit achterhalen
Op de website van Zuidwestelijke Delta legt Stefan Nieuwenhuis, adviseur Operationeel Watermanagement Kust- en Deltagebied, uit waarom de Praktijkproef wordt uitgevoerd: “Het Volkerak-Zoommeer is bij droogte volledig afhankelijk van de aanvoer van zoetwater via het Hollands Diep door middel van de inlaatsluizen. Als die aanvoer laag is, zakt het waterpeil in het Volkerak-Zoommeer, mede doordat dit water gebruikt wordt door de landbouwsector en om door te spoelen, zodat het zoet blijft. Niemand weet echter precies hoe lang het duurt voordat het peil is uitgezakt. Daarom voeren we de Praktijkproef Droogte uit. Zo kunnen we achterhalen hoe effectief de maatregel Peilopzet is bij extreme droogte in het Volkerak-Zoommeer.”
Binnen de grenzen van het Waterakkoord
De proef vindt plaats vanuit het reguliere waterbeheer en binnen de grenzen van het Waterakkoord, waarin de afspraken staan over het peil en het zoutgehalte die de waterbeheerders hebben gemaakt voor het operationeel beheer van het Volkerak-Zoommeer. De bovenste peilgrens is 15 cm boven NAP en de onderste 10 cm onder NAP. Binnen deze peilgrenzen wordt het watersysteem in het Volkerak-Zoommeer zoet gehouden.
Twee subproeven
De Praktijkproef bestaat uit twee subproeven. Bij beide proeven wordt het peil verhoogd tot 15 cm boven NAP. Bij de eerste proef wordt een zoetwaterbuffer opgebouwd en via de Bathse Spuisluis doorgespoeld om het zoutgehalte laag te houden. Zuidwestelijke Delta verwacht dat de onderste peilgrens (10 cm onder NAP) binnen enkele dagen bereikt zal worden. Bij de tweede proef wordt ook een zoetwaterbuffer opgebouwd, maar niet doorgespoeld bij de Bathse Spuisluis, om het meer langer op peil te houden. De verwachting is dat hierdoor het zoutgehalte sneller zal stijgen. Zowel voor, tijdens als na de proeven wordt gemonitord hoe lang het duurt tot het peil 10 cm onder NAP staat en wat er met het zoutgehalte gebeurt. Ook wordt na afloop van elke subproef gekeken hoe snel de normale situatie voor peil en zout hersteld kan zijn. Daarvoor is het noodzakelijk dat er voldoende Rijnafvoer is. Dat is dan ook de belangrijkste indicator om te bepalen of kan worden voldaan aan de randvoorwaarden voor het peil en het zoutgehalte uit het Waterakkoord. Indien niet aan die randvoorwaarden kan worden voldaan, kunnen de subproeven niet beginnen. Het projectteam wil begin augustus starten met een nulmeting.
Tekst loopt door onder de foto
Planning
Als alles goed verloopt, hoopt het projectteam de eerste subproef in de eerste week van september (week 36) uit te kunnen voeren. Deze proef duurt 5 tot 10 dagen. Daarna worden het peil en het zoutgehalte in het Volkerak-Zoommeer hersteld. De tweede proef kan dan waarschijnlijk na 15 september worden uitgevoerd. De resultaten van de proef zijn waarschijnlijk aan het einde van dit jaar beschikbaar. “Mocht het dit jaar toch niet mogelijk zijn om de proef uit te voeren, dan schuiven we deze door naar 2021 of 2022”, zegt Stefan Nieuwenhuis op de website van Zuidwestelijke Delta.
Slim Watermanagement
De proef valt onder het landelijke programma ‘Slim Watermanagement’, een maatregel uit het uitvoeringsprogramma van het Deltaprogramma Zoetwater. Binnen Slim Watermanagement werken waterbeheerders samen om het watersysteem als geheel beter te benutten. Ze brengen kennis samen in systeemanalyses, faciliteren het delen van real-time data en werken aan gezamenlijke redeneerlijnen. Zo beschikken alle waterbeheerders over dezelfde operationele informatie, hebben ze inzicht in elkaars problemen en kunnen ze samen het operationeel waterbeheer steeds meer optimaliseren.
