De Achterhoek wordt droger en droger door de gevolgen van de klimaatverandering. Waterschap Rijn en IJssel heeft volgens dijkgraaf Hein Pieper de afgelopen winter zoveel mogelijk water vastgehouden, maar het watersysteem is nu zo goed als leeg. “Een fundamentele herschikking van het watersysteem is essentieel. Hierover zijn wij met alle partijen in gesprek.”
Waterschap Rijn en IJssel maakt zich zorgen over mogelijke droogte in de zomer van 2020. De grondwaterstanden zijn de afgelopen weken snel gezakt en het neerslagtekort is inmiddels opgelopen tot 75 mm. Dit is eerder in het seizoen dan vorige jaren. Als deze lijn zich voortzet voorziet het waterschap opnieuw grote droogte in 2020 in haar werkgebied.
Niet eenvoudig op te lossen
De problemen zijn volgens dijkgraaf Pieper niet eenvoudig op te lossen. Het watersysteem is immers eeuwenlang gebaseerd op de afvoer van water. Nu is het juist nodig om water beter vast te houden in natte tijden om in droge periodes over extra water te beschikken. Bijvoorbeeld door water in droge perioden zoveel mogelijk vast te houden in beken en sloten met stuwen. En tijdens extreme neerslag in de winter wateroverlast op het land te accepteren. Dat heeft het waterschap dan ook gedaan. “In februari was het watersysteem nog vol, maar eind april waren de waterstanden alweer lager dan het gemiddelde”, aldus Pieper.
Alle partijen aan zet
De belangrijkste uitdaging is een fundamentele herschikking van het watersysteem. Hierbij zijn alle partijen, van de provincie, agrariërs en consumenten tot drinkwaterbedrijf Vitens, aan zet. “Iedereen is doordrongen van de ernst en bereid om over het eigen belang heen te stappen”, benadrukt Pieper. “Maar we weten nog niet hoe we de problemen structureel kunnen oplossen. Dat vereist een discussie met alle partijen in het gebied.”
Tal van uitdagingen
Hierbij loopt het waterschap echter tegen tal van uitdagingen aan. Wanneer er extreme neerslag valt, zijn grotere watergangen essentieel om het water af te voeren. Maar in tijden van droogte loopt het water dan weer te snel weg. De inrichting van waterbassins met water uit de Rijn en de IJssel is volgens hem ook geen optie. Al het water verdwijnt immers meteen in de kurkdroge grond. En druppelleidingsystemen om heel gericht gewassen te irrigeren, zijn onbetaalbaar.
Ook drinkwaterbedrijf Vitens, dat in een deel van het gebied 5,4 miljoen kubieke meter water wegpompt, kan niet van de ene op de andere dag andere pompstations inrichten. Het drinkwaterbedrijf is wel bezig met oplossingen. Zo wil het meer zoetwater uit de Veluwe gebruiken. Dat gaat nu voor een groot deel naar Flevoland waar het in het IJsselmeer verdwijnt.
Over het opslaan van water in de grond, heeft het waterschap eveneens nagedacht. “in de winter slaan wij water op in de grond, door het water zo goed mogelijk vast te houden. Dat water zakt bij langdurige droogte in het voorjaar helaas toch snel weer weg”, zegt de dijkgraaf.
Regionale verdringingsreeks geen oplossing
Pieper benadrukt dat het waterschap alle relevante aanbevelingen uit het rapport van de beleidstafel droogte heeft overgenomen. Ook een regionale verdringingsreeks is in deze regio niet aan de orde, want dat is van toepassing op wateraanvoer van elders, en die mogelijkheid is hier zeer beperkt (alleen bij het Twentekanaal). Daarnaast moet het waterschap bij maatregelen optrekken met Duitsland omdat de watersystemen met elkaar zijn verbonden. Als de Duitsers massaal water vasthouden, is er in de Achterhoek een tekort.
Rwzi-effluent deel van de oplossing
Ook het gebruik van extra rwzi-effluent in droge tijden, kan volgens Pieper niet alles oplossen. Een aantal riviertjes en beken in het gebied van het waterschap is hiervan nu al afhankelijk in droge periodes om te voorkomen dat ze droogvallen. Om het gebruik uit te breiden moet eerst de kwaliteit van het effluent omhoog, stelt Pieper. Hiervoor zijn echter kostbare voorbehandelings- of extra zuiveringsstappen nodig. “Bovendien is het een beperkte oplossing. In tijden van droogte is de watervraag veel hoger dan rwzi’s kunnen leveren.”
