De Tweede Kamer stemde op de laatste dag van mei over de initiatiefwet van GroenLinks en D66, die moest leiden tot afschaffing van geborgde zetels in waterschapsbesturen. Het wetsvoorstel kreeg voldoende steun, maar dat gold ook voor een amendement van de ChristenUnie, dat ervoor zorgt dat de geborgde zetels deels blijven bestaan, zij het ‘uitgekleed’.
Door het amendement wordt de formulering “(…) de geborgde zetels bij waterschapsbesturen af te schaffen” in de initiatiefwet vervangen door “(…) de geborgde zetels voor de categorie bedrijven te schrappen, de eis dat ten minste één lid van het dagelijks bestuur houder is van een geborgde zetel te schrappen en een vaste verdeling van de resterende geborgde zetels te introduceren”. Dit betekent dat landbouw en natuur hun geborgde zetels in de algemene besturen van de waterschappen blijven houden, maar dat zij niet automatisch een plaats in het dagelijks bestuur kunnen claimen. De ‘vaste verdeling van de resterende geborgde zetels’ wordt als volgt ingevuld: de categorieën ongebouwd (landbouw) en natuur krijgen elk twee geborgde zetels in elk waterschap.
Adviescommissie Water
Volgens de indiener van het amendement, CU’er Pieter Grinwis, wordt hiermee het advies gevolgd van de Adviescommissie Water (AcW) uit 2015: “De AcW pleitte destijds al voor een versimpeling van het systeem van de geborgde zetels”, stelt Grinwis in een toelichting op zijn amendement. “Deelname van minimaal één lid uit de geborgde zetels aan het dagelijks bestuur en het exacte aantal zetels voor de verschillende categorieën waren naar de mening van de AcW minder belangrijk en deze commissie adviseerde daarom een gelijke verhouding van de specifieke belangencategorieën van elk twee zetels en deze wettelijk vast te leggen. Voorop stond volgens de AcW namelijk de kwaliteit van de inbreng, de gebiedskennis en het draagvlak in de omgeving waar het waterschap zijn projecten uitvoert, niet het vergroten van de machtspositie van specifieke belangengroepen.”
Commissie Boelhouwer
Grinwis wijst er bovendien op dat ook volgens de Commissie Boelhouwer goed is te onderbouwen waarom er voor agrarische ondernemers en voor natuurterreinen geborgde zetels in stand worden gehouden, gelet op hun grondpositie en de afhankelijkheid van en bijdrage aan goed waterbeheer. “Deze onderbouwing is er niet voor de belangencategorie gebouwd (bedrijven). Zij hebben een nauwelijks relevante grondpositie bij waterprojecten en zijn met name vertegenwoordigd vanwege hun relatief hoge bijdrage aan de zuiveringsheffing, die gekoppeld is aan de vervuilingsgraad van het geleverde afvalwater. Deze heffing wordt echter bepaald door wettelijke normen, waar het waterschap geen invloed op heeft. Dit negatieve belang is volgens de Commissie Boelhouwer, in tegenstelling tot de belangencategorieën ongebouwd en natuurterreinen, dan ook geen reden meer voor het borgen van zetels in het waterschapsbestuur”, aldus Grinwis. Overigens pleitte de Commissie Boelhouwer uiteindelijk voor afschaffing van alle geborgde zetels.
Stemuitslag
De uitslag van de stemming in de Tweede Kamer maakte wel duidelijk dat er sinds de tweede termijn van het debat, op 18 mei, nog flink is overlegd tussen de partijen in Den Haag. Het definitieve amendement van Grinwis – de zeventiende versie! – werd ook pas op 31 mei ingediend. Eerst werd het amendement in stemming gebracht en nadat dit was aangenomen – met de steun van de SP, GroenLinks, VOLT, Denk, PvdA, PvdD, Gündoğan, D66, Omtzigt, ChristenUnie, BBB, PVV, FvD en Groep Haga – werd er gestemd voor de initiatiefwet. Voor de wet stemden de SP, GroenLinks, Bij1, VOLT, Denk, PvdA, PvdD, Gündoğan, D66, ChristenUnie en de PVV.
Kansen in de Eerste Kamer
Wat opvalt, is dat de indieners van de initiatiefwet, GroenLinks en D66, allebei vóór het amendement hebben gestemd. Dat wijst erop dat de afgelopen dagen duidelijk is geworden dat de wet zonder het amendement niet op een meerderheid zou kunnen rekenen. Met name de posities van ChristenUnie en PVV waren daarbij cruciaal. PVV-woordvoerder Barry Madlener gaf in het Kamerdebat al aan dat zijn partij verwachtte dat de initiatiefwet geen meerderheid zou krijgen in de Eerste Kamer. Mét het amendement werd die kans door de meeste partijen groter geacht en dat werd bevestigd door PvdD-Kamerlid Eva van Esch, die in een stemverklaring voorafgaand aan de stemming duidelijk maakte dat haar partij voor afschaffing van álle geborgde zetels is, maar dat zij toch voor het amendement zou stemmen.
‘Interessante reis’
Na de stemming vroeg Kamervoorzitter Vera Bergkamp aan de indieners van de initiatiefwet of zij deze geamendeerde wet ook in de Eerste Kamer willen verdedigen. Initiatiefneemster Laura Bromet (GroenLinks) reageerde: “Het was een heel interessante politieke reis en die willen we graag voortzetten in de Eerste Kamer!” Wordt dus vervolgd…
