Historische brug nu state-of-the-art – Vechtbrug bij Breukelen voorzien van nieuwste technieken
Aan de rand van een monumentaal stukje Breukelen op de krappe centimeter een historische brug volledig vervangen en ook voldoen aan de hoogste veiligheidseisen. Aannemer Damsteegt en industriële automatiseerder Pilz lichten hun huzarenstukje toe. De kunst van bruggen bouwen anno 2022.
Door Pieter van den Brand
De ophaalbrug over de Vecht bij Breukelen is een belangrijke verkeersader. Dagelijks passeert een veelvoud aan fietsers, voetgangers en gemotoriseerd verkeer de smalle brug. In het vaarseizoen van april tot en met oktober gaat een schare aan pleziervaartuigen eronderdoor. De idyllische Vecht met zijn statige landhuizen en de rijke cultuurhistorie van Breukelen zijn een populaire bestemming. De nietsvermoedende watertoerist zal vol verbazing opkijken wanneer hem of haar wordt verteld dat de historische brug begin dit jaar in drie maanden tijd volledig is vervangen.
De vorige brug was aan het eind van zijn levensduur en had regelmatig te kampen met storingen. De in de jaren vijftig aangelegde brug had een stalen constructie met een betonnen fundering. Voor de sier was de brug omtimmerd met hout. Het houtwerk was echter aangetast en in de fundering zat betonrot. De wens van de gemeente Stichtse Vecht was niet alleen een volledig nieuwe brug, maar ook een exacte kopie van de oude, met dezelfde historische uitstraling. Een beweeg-bare brug bouwen in dezelfde stijl met de moderne eisen van vandaag is beslist een uitdaging, weten projectleider Hans de Wit van aannemer Damsteegt Waterwerken en projectmanager Infra Emiel van Zundert van industriële automatiseerder Pilz, verantwoordelijk voor de besturing van de nieuwe brug. De monumentale panden naast de brug gaven de bouwers allereerst een uiterst beperkte manoeuvreerruimte. “Aan de ene kant zit je gelijk in de winkelstraat van Breukelen. Aan de andere kant ligt een kruispunt met drie wegen die op de brug uitkomen, waar hoge oude eiken staan”, vertelt Van Zundert. Ook de wens van een identieke historische constructie was een flink vraagstuk. “Op oude ansichtkaarten die we tegenkwamen, had de brug een heel ander uiterlijk met een veel slankere stalen constructie”, zegt De Wit. “Het voorstel was deze oudere constructie op te zoeken. In feite zijn we nog een slag authentieker te werk gegaan en dat heeft ook een robuustere brug opgeleverd.”
Verkeersbelasting
Het bijzondere van de brug is dat het om twee brugdelen gaat (‘vallen’ in vaktaal), die in elkaars verlengde liggen. Bij het sluiten van de brug drukt het bovenste val het onderste val aan tot de neerpositie is bereikt. De brugdelen worden niet door een grendel op hun plek gehouden, wat gebruikelijk is om het verkeer veilig te laten passeren. “Over de nieuwe brug moest wel de volledige verkeersbelasting kunnen”, vertelt De Wit. “Dat kun je oplossen door het bruggenhoofd aan weerszijden heel zwaar te maken, maar daar heb je groot materieel voor nodig, wat vanwege de beperkte manoeuvreerruimte niet mogelijk was.”
Damsteegt slaagde erin het vraagstuk op te lossen met een nieuwe constructie voor de stalen hangstangen. In ophaalbruggen zit doorgaans een ketting om te verhinderen dat de brugdelen door kunnen vallen. Op basis van dat principe heeft Damsteegt het krachtenspel kunnen herverdelen. Wanneer de vallen op het middelste punt van de brug zwaar worden belast, houdt de constructie ze omhoog. Daarmee kunnen tractoren en zware vrachtwagens over de brug, wel tot zestig ton. “Bovendien konden we zo een slanke constructie bouwen, precies volgens de wens van de gemeente.” Ook is de balans van de brug flink ingekort. In de oude situatie draaide de balans bij het ophalen van de brug tussen de gevels van de huizen door. Zelfs de ramen van deze huizen waren om die reden vastgeschroefd. “We hebben de veiligheidszone rond de brug daarmee kunnen verkleinen.”Ook verkeerstechnisch moest een en ander worden geregeld, geeft Van Zundert aan. “Vanwege het kruispunt aan de zandpadzijde wil je het verkeer zo regelen dat het zoveel mogelijk vanuit één rijrichting de brug passeert. Anders belemmert dat het functioneren van de brug. Daarom zijn bij elke toegangsweg seinen geplaatst. Als de brug vrijgegeven wordt voor het landverkeer, wordt eerst de kant van de winkelstraat vrijgegeven, zodat deze meteen leeg kan rijden.”
Veilig
Damsteegt bouwt alle onderdelen van de brug (staal, hout en composiet) voor een groot deel in de eigen fabriek in Meerkerk op. Het monteren op locatie neemt dan slechts enkele dagen in beslag. “In het voortraject gaat veel meer tijd zitten dan in het uiteindelijke bouwen. Daar waren we in drie maanden mee klaar, van de sloop van de oude brug tot het opleveren van de nieuwe brug in maart. We waren zelfs eerder klaar dan voorzien”, zegt De Wit. “Er zijn nog veel van dit soort nostalgische bruggen die aan renovatie toe zijn”, vertelt Van Zundert. “Met dit project hebben we prachtig laten zien wat er aan vernieuwing mogelijk is, met behoud van de historische uitstraling terwijl de brug aan de laatste stand der techniek voldoet.”
Pilz: besturingssoftware specifiek gericht op inframarkt
Voor de nieuwe Vechtbrug bij Breukelen heeft Pilz het volledige elektrotechnische ontwerp uitgewerkt, evenals alle benodigde documenten op het gebied van machineveiligheid en de be-sturing van de brug. De besturing voor de PLC en het bedien-scherm van de brug is geprogrammeerd in de softwarepakketten PAS4000 en PASvisu van Pilz. Hierbij wordt gebruikgemaakt van de door het bedrijf ontwikkelde softwarebibliotheek die specifiek is gericht op de inframarkt. De softwarebibliotheek beschikt over softwareblokken voor het aansturen van alle deelinstallaties, die op een brug aanwezig zijn, zoals landverkeerseinen, scheepvaartseinen, de aandrijvingen (voor onder meer de vallen, de regelaars en de rem- en retardeerposities). De brug is uitgevoerd met een grafisch bedienscherm, waarop zowel de toestand van de brug als eventuele storingen staan weergegeven. De werking van de besturingskasten is tijdens de FAT (Factory Acceptance Test) op de locatie van Pilz in Vianen getest. Hierbij werden componenten van de brug, zoals motoren en seinen, op de besturingskasten aangesloten, om zoveel mogelijk de praktijksituatie te simuleren. “Zo weet je dat de besturingskasten in combinatie met de geprogrammeerde softwareapplicatie correct functioneren en dat scheelt tijd bij de werkzaamheden die je op de locatie moet uitvoeren”, legt Van Zundert uit. De brug is op locatie in een aantal dagen in bedrijf gesteld en vervolgens door de gemeente overgenomen.
