Zo’n 114 van de 314 rioolwaterzuiveringen (rwzi’s) hebben door het lozen van medicijnresten in het effluent meer invloed op het watermilieu dan andere rioolwaterzuiveringen. Het gaat om rwzi’s die een relatief hoge concentratie medicijnresten lozen, die relatief veel impact hebben op de benedenstroomse waterkwaliteit of die de drinkwaterwinning beïnvloeden. Dat blijkt uit de landelijke hotspotanalyse geneesmiddelen die vrijdag 15 december door Stowa is gepubliceerd.
De analyse wijst uit dat bijna 200 van de 314 rwzi’s dus niet in de groep rwzi’s vallen die 70% van de verontreiniging veroorzaken. In een volgende fase zal het onderzoek en het nemen van eventuele maatregelen zich toespitsen op de rwzi’s met een relatief grote impact op één of meerdere van de onderzochte waterkwaliteitsaspecten.
Prioriteiten stellen
Het is opvallend dat de scores op de diverse criteria (hoge concentratie puntlozing, invloed op benedenstroomse kwaliteit en invloed op drinkwaterwinning) onderling weinig overeen komen. Rwzi’s die hoog scoren op één maatlat, scoren soms laag op een andere maatlat. De selectie van rioolwaterzuiveringen die in de toekomst voor een aanvullende zuivering in aanmerking komen, is daarmee afhankelijk van specifieke doelstellingen en prioriteiten voor de waterkwaliteit, concluderen de onderzoekers.
Verhoogde concentratie medicijnresten
Als het gaat om het lozen van verhoogde concentraties aan medicijnresten in het oppervlaktewater, zijn er in totaal om 31 rioolwaterzuiveringen geïdentificeerd. Deze zuiveringen bevinden zich vooral op locaties waar de rwzi’s lozen op kleinere beken of op oppervlaktewateren met weinig doorspoeling. Volgens de studie zijn lozingen langs de grote rivieren en andere rijkswateren te verwaarlozen omdat daar sterke verdunning optreedt.
De paarse en blauwe stippen vormen zijn de rwzi’s waar de hoogste concentratie medicijnresten in het water terecht komt. Bron: Stowa.
Benedenstroomse waterkwaliteit
In het kader van de invloed op de benedenstroomse waterkwaliteit zijn rwzi’s in beeld gebracht waarvan het effluent bepalend is voor de waterkwaliteit in een groter gebied. Volgens de onderzoekers kan met deze maatlat de sterkste verbetering van de waterkwaliteit in Nederland worden bewerkstelligd. ‘Het halveren van de emissie op negentien rioolwaterzuiveringen met een grote impact leidt tot een verbetering van de waterkwaliteit in regionale wateren met 25%.’
De rwzi’s die de waterkwaliteit benedenstrooms beïnvloeden zijn in kaart gebracht. Bron: Stowa.
Drinkwaterwinning
Als laatste is gekeken naar de verspreiding van medicijnresten door rwzi’s in drinkwaterwinningen. Er is een analyse gemaakt van de invloed op het oppervlaktewater, oeverwater en grondwater. Voor iedere rioolwaterzuivering is vervolgens berekend wat de bijdrage is aan de concentratie in meerdere drinkwaterwinningen. Alle bijdragen zijn per rwzi en per buitenlandse grensbron opgeteld tot een bijdrage van een totaal aantal microgrammen per liter.
Aanpak
De hotspot analyse gaat er van uit dat er 2 gram medicijnresten per persoon per jaar via het effluent in het oppervlaktewater terecht komt. Op basis van het aantal inwoners is vervolgens per rwzi berekend hoeveel medicijnresten er op het oppervlaktewater worden geloosd. Vervolgens is de verspreiding van die medicijnresten met het Landelijke KRW-verkenner Model (LKM) gemodelleerd. In de hotspotanalyse wordt uitgegaan van een zomerpeilen omdat er dan sprake is van geringe doorstroming en de concentraties van medicijnresten het grootste probleem vormen.
Kosten
De onderzoekers adviseren om in verband met de kosteneffectiviteit verbetermaatregelen te treffen bij relatief kleine rioolwaterzuiveringen met een relatief grote beïnvloeding van de waterkwaliteit. Voor een beter beeld van de kosteneffectiviteit van verbetermaatregelen wordt daarnaast aanbevolen om het verwijderingsrendement van verschillende methoden nader in beeld te brengen. Onlangs publiceerde Stowa een rapport waarin verschillende zuiveringstechnieken in kaart zijn gebracht.
Farmacie moet meebetalen
Volgens de Unie van Waterschappen vraagt een daadwerkelijke aanpak van de hotspots om regionaal maatwerk. Voorzitter Hans Oosters van de UvW laat in een persbericht weten dat de waterschappen doorgaan met onderzoek naar de effecten van medicijnresten op de ecologie en naar verdergaande zuiveringstechnieken. Oosters: “Regionaal zou het nodig kunnen zijn om extra te zuiveren. De waterschappen verwachten dan wel dat de veroorzaker van het probleem, de farmaceutische industrie, een bijdrage levert aan de kosten van het zuiveren.”
