Rijkswaterstaat gaat de gevolgen van het gebruik van thermisch gereinigde grond (TGG) in dijken en wegen onderzoeken. Er zal onderzoek worden gedaan naar 26 projecten die door Tauw zijn beoordeeld op de grootste milieurisico’s. De controle bestaat onder meer uit monitoring van de grondwaterkwaliteit rond het werk waarin de grond is toegepast. Dat schrijft staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat Stientje van Veldhoven 14 april in een brief aan de Tweede Kamer.
De staatssecretaris reageert in de brief op vragen van CDA-kamerlid Maurits von Martels over de toepassing van TGG in kunstwerken. Problemen met thermisch gereinigde grond kwamen aan het licht toen in 2016 koeien in een polder achter de Westdijk in Bunschoten (waterschap Vallei en Veluwe) vergiftigd raakten door de uitloging van zware metalen. Uit onderzoek van de Inspectie van Leefomgeving en Transport (ILT) bleek vervolgens dat de kwaliteit van Thermisch Gereinigde Grond op drie locaties (Westdijk in Bunschoten, de plas van Heenvliet en de Perkpolder) niet voldeed aan de normen die gesteld worden vanuit het Besluit Bodemkwaliteit.
Thermisch gereinigde grond
Thermisch gereinigde grond ontstaat door verontreinigde grond onder zeer hoge temperatuur te reinigen. Het RIVM stelt dat tijdens dit proces organische verbindingen (zoals bijvoorbeeld minerale olie en aromatische oplosmiddelen) worden verbrand. Anorganische verbindingen (zoals zware metalen) worden niet met thermische reiniging verwijderd worden en kunnen na behandeling dus nog aanwezig zijn. ‘Na behandeling is de grond zwart van kleur en bevat geen organische stof meer waardoor planten er niet of nauwelijks op kunnen groeien en waardoor er geen organismen kunnen leven’, aldus het RIVM.
Onveilige toepassing
Uit een inventarisatie ‘Thermisch gereinigde grond in Rijkswaterstaat werken’ van Tauw uit 2019 blijkt dat de wijze waarop de grond is toegepast van groot belang is voor de mogelijke milieueffecten. Is de grond gestort op een beschermende kleilaag? Is er voldoende afstand tot het grondwater? Hoeveel thermisch gereinigde grond is er precies gebruikt en hoe is de laag afgedicht? Het resultaat van deze inventarisatie is een lijst met 26 werken, waarvan het merendeel bestaat uit wegen, enkele dijken en natuurcompensatie. Acht van deze werken zijn niet in beheer bij Rijkswaterstaat. ‘Met deze partijen wordt uiteraard contact opgenomen over de aanpak en het controle onderzoek’, schrijft Van Veldhoven in haar brief.
Toepassing in uiterwaarde Maas
De staatssecretaris geeft aan dat de controle start met de vijf meest risicovolle projecten uit de Tauw-inventarisatie. Op nummer een staat de verbreding van de A2 tussen de brug over de Waal bij Zaltbommel en de brug over de Maas bij Empel. Daar is thermisch gereinigde grond van ATM gebruikt voor de ophoging van het grondlichaam in de uiterwaarde van de Maas. Tauw constateert op basis van luchtfoto’s dat de grond daar op het maaiveld is aangebracht en dat de afstand tot het grondwater beperkt is (circa 0,5 meter). Volgens Tauw bestaat het risico dat vee in de omliggende weilanden van dat water zal drinken.
Overleg met leveranciers
Terwijl het onderzoek naar de toepassing van TGG in bestaande projecten nog loopt, kunnen de leveranciers van de grond hun product weer gaan leveren. De grootste aanbieders van Thermisch Gereinigde Grond (Afvalterminal Moerdijk (ATM) en grondstoffenleverancier Pouw) hebben hun productieprocessen inmiddels gewijzigd en hun voorraden opnieuw gekeurd en uitgebreider geanalyseerd. De Inspectie van Leefomgeving en Transport deed de afgelopen periode onderzoek naar de betrouwbaarheid van de kennis over deze grond en constateerde dat zij hun oude en nieuwe voorraden opnieuw mogen aanbieden. ‘Echter vanwege het uitlooggedrag van TGG zijn de oude voorraden alleen onder bijzondere voorwaarden toepasbaar, namelijk brakke en zoute milieu condities. De branche geeft aan dat de nieuw geproduceerde TGG aan hogere kwaliteitseisen voldoet, deze zou breder toepasbaar kunnen zijn’, aldus Van Veldhoven.
