Rijkswaterstaat heeft volgens deskundigen een ernstige rekenfout gemaakt bij het berekenen van de risico’s van de stort van granuliet in natuurplas ‘Over de Maas’ bij Alphen. De rekenfout draait om de zeer zorgwekkende stof acrylamide waarmee het granuliet wordt gebonden. Kamerleden willen nu de stort stilleggen.
Het daadwerkelijke gehalte acrylamide blijkt duizend keer hoger te liggen dan door Rijkswaterstaat berekend, stellen de deskundigen. In een memo van RWS staat dat er in het ergste scenario 0,0078 milligram (mg) acrylamide per liter vrij kan komen. Zembla bekeek de rekensom van het ministerie en ontdekte een flinke fout: het blijkt te gaan om 7.78 miligram per liter. En dat is ruim boven de toegestane normen. Milieuchemicus Joop Harmsen: “Dit is een cruciale rekenfout. Als Rijkswaterstaat zo’n berekening toepast om aan te tonen dat er niets aan de hand is, moeten ze nu ook concluderen dat er een groot probleem is.”
Afvalproduct asfaltindustrie
Acrylamide kan vrijkomen uit het chemische bindmiddel dat wordt gebruikt om granuliet, een afvalproduct van de asfaltindustrie, steekvast te maken. Acrylamide geldt als een ‘Zeer Zorgwekkende Stof’, omdat het giftig en kankerverwekkend is. Deskundigen waarschuwen al langer voor de onbekende effecten van het bindmiddel op het water. Voor de vergunningverleners van Rijkswaterstaat Zuid-Nederland was het in 2019 een van de argumenten om de granulietstort meerdere malen af te wijzen.
Rechtszaken
Rijkswaterstaat gebruikte de verkeerde berekening onder meer in een juridische strijd met de gemeente West Maas en Waal, waar ‘Over de Maas’ onder valt. Wethouder Ans Mol reageert geschrokken: “We hebben de informatie van Zembla laten narekenen door onze Omgevingsdienst en die komen ook uit op dit schokkende resultaat. Het is ongelooflijk. De norm blijkt zwaar te worden overschreden. Precies waar we steeds bang voor zijn geweest.”
De gemeente probeerde de afgelopen maanden een voorlopige stop van de granulietstort af te dwingen via de Raad van State en de voorzieningenrechter, maar verloor beide zaken. Ans Mol: “De rechters hebben hun oordeel mede gebaseerd op de risicoberekening van Rijkswaterstaat. Daarom stappen we nu opnieuw naar de rechter.”
Geen risico voor mens en milieu
De rekenfout op papier doet niets af aan de conclusie dat deze stof (acrylamide) in de praktijk niet voorkomt in het toegepaste granuliet in ‘Over de Maas’, stelt Rijkswaterstaat in een schriftelijke reactie. Er is volgens RWS dan ook geen sprake van een overschrijding van normen en/of een risico voor mens en milieu. Dat hebben meerdere onderzoeken en monsters al laten zien. Om de onrust bij omwonenden weg te nemen wordt alle bekende informatie in de milieutechnische review nog een keer getoetst, meldt RWS.
Kamerleden willen stort stilleggen
PvdA, GroenLinks, PvdD, SP en 50PLUS willen per direct de stort van granuliet landelijk stilleggen. Ook willen ze van minister Van Nieuwenhuizen en staatssecretaris Van Veldhoven weten hoe de rekenfout door Rijkswaterstaat heeft kunnen gebeuren. CDA-Kamerlid Maurits von Martels stelde 2 september Kamervragen en vroeg aan de minister wat de ‘concrete gevaren voor het drinkwater, de flora en fauna en de bewoners in gemeente West Maas en Waal zijn?’ Ook PvdA, GroenLinks, PvdD, SP en 50PLUS willen weten wat de minister gaat doen om de ‘mogelijke natuurschade die is ontstaan door deze rekenfout te herstellen’. Daarnaast willen de Kamerleden reactie op het feit dat drinkwaterbedrijven Evides en Dunea stroomafwaarts Maaswater innemen voor de productie van drinkwater. Meten deze bedrijven ook op acrylamide?
