Onderzoekers van het kennisprogramma COASTAR gaan in 2020 de kosten, baten en effecten doorrekenen van vier beoogde praktijktesten in Zuid-Holland voor grootschalige zoetwatervoorziening in de ondergrond. “Wij geven zo objectief mogelijk alle feiten weer zodat waterbeheerders en bestuurders een weloverwogen beslissing kunnen nemen of ze de projecten ook daadwerkelijk uitvoeren”, zegt Esther van Baaren, expert grondwaterbeheer en vanuit Deltares betrokken bij COASTAR.
Voor de start van het kennisprogramma COASTAR (‘zout op afstand, zoet op voorraad’) in 2017 zijn er al verschillende proeven geweest om ondergronds zoetwater op te slaan. Dit heeft inmiddels geresulteerd in diverse bedrijfstoepassingen, zoals bij glastuinbouwcluster Glasparel+ (Waddinxveen) waar jaarlijks ruim 400.000 m3 regenwater ondergronds wordt opgeslagen voor later gebruik. Deltares, KWR en Arcadis hebben eveneens veel waardevolle kennis opgedaan om tegelijkertijd zoetwaterschaarste, wateroverlast en verzilting aan te pakken. “Op kleine schaal zijn we de pilotfase voorbij”, zegt Van Baaren. “Daarom durven we nu de stap te zetten naar echt grootschalige toepassingen. Op een schaal zoals we ook sinds de jaren ’50 in de duinen doen.”
Vier praktijktesten
Doel is om in 2021 in Zuid-Holland vier grootschalige praktijktesten op te zetten. In het eerste project werken de onderzoekers samen met Oasen en het Hoogheemraadschap van Rijnland aan het oppompen van brak grondwater in de Polder Middelburg en Tempelpolder, zodat dit niet meer naar boven kwelt. Zo willen de partijen verzilting tegengaan en is minder zoetwater nodig voor doorspoeling van de poldersloten. Via omgekeerde osmose kan Oasen van het brakke water drinkwater maken.
Het tweede project richt zich op de winning van brak grondwater onder de duinen als extra bron voor de drinkwaterproductie door Dunea. Door het wegpompen van het brakke water kan ook de zoetwaterbel onder de duinen groeien. Het drinkwaterbedrijf kan zo de strategische grondwatervoorraad vergroten, is de verwachting.
Waterbank Westland
De derde beoogde praktijktest vindt in het Westland plaats. Tuinders infiltreren hierbij overtollig regenwater in de ondergrond, dat andere tuinders met een watertekort kunnen gebruiken. In een eerder project is een eerste verkenning gemaakt naar de mogelijkheden om de wateraanvulling op grote schaal te organiseren in een zogenaamde Waterbank. Doel is dat er op regionale schaal een betere balans ontstaat tussen vraag en aanbod van water, het tegengaan van verzilting en ruimte te creëren in de regenwaterbassins voor de opvang van zware buien.
De vierde praktijktest in Rotterdam richt zich eveneens op de infiltratie van overtollig regenwater in de ondergrond. Wanneer de vraag toeneemt, kan de gemeente het water weer oppompen, bijvoorbeeld voor de groenvoorziening of voor het besproeien van sportvelden.
Haken en ogen
De onderzoekers van COASTAR brengen ook de haken en ogen die de projecten met zich meebrengen in kaart. “Hoe gaan we bijvoorbeeld om met het concentraat dat overblijft bij de productie van drinkwater uit brak water?”, zegt Van Baaren. “Onder welke voorwaarden vinden de betrokken partijen het duurzaam om het in de diepe ondergrond te infiltreren? Wat zijn de risico’s? Of kunnen we het beter naar zee afvoeren? En wat zegt de huidige wet- en regelgeving hierover? Dat zijn allemaal vragen die we in 2020 willen beantwoorden. Wij geven zo objectief mogelijk alle feiten weer zodat bestuurders, waterbeheerders en politici een weloverwogen beslissing kunnen nemen of ze de projecten ook daadwerkelijk gaan uitvoeren.”
Buitenland
De toepasbaarheid van COASTAR beperkt zich niet alleen tot Zuid-Holland. Zo kijken de betrokken partijen in het buitenland of bodemdaling kan stoppen door zoetwater in de ondergrond te infiltreren. Verder zijn de onderzoekers sinds 2018 in Chili aan de slag om nieuwe zoetwaterbronnen, naast het water uit de rivieren, in kaart te brengen. Dat is nodig omdat Chili momenteel op sommige plekken te veel grondwater oppompt. “Een van de bronnen is het smeltwater uit de bergen, dat normaliter wordt afgevoerd via de rivieren naar zee. Met COASTAR wordt dit water afgevangen en opgeslagen in de ondergrond in een vallei bij de kust. Tijdens dit project onderzoeken we hoe we dit in 2020 het beste kunnen doen”, zegt Van Baaren.
