Het milieubeleid van de toekomst moet er op gezicht zijn om de lozing van schadelijke stoffen in het milieu te voorkomen. ‘Nederland verdient vernieuwd, toekomstbestendig milieubeleid, waarbij we schade voorkomen in plaats van achteraf moeten herstellen’. Dat schrijft staatssecretaris Van Veldhoven over het ontwerp nationaal milieubeleidskader (NMK) dat zij donderdag 24 september naar de Tweede Kamer stuurde.
In het ontwerp van het nationaal milieubeleidskader, dat na overleg met stakeholders moet leiden tot een nieuw nationaal milieuprogramma, staan enkele uitgangspunten centraal. Het belangrijkste is ‘Safe by design’. Producten worden voortaan op milieuvriendelijke wijze ontworpen voor hergebruik. Ook de vervuiler betaalt, blijft een belangrijk uitgangspunt. En voortaan is het voldoen aan milieunormen geen eindstation meer, maar een startpunt. Omdat het milieu zich niet aan grenzen houdt, is ons land gebaat bij internationale samenwerking op het gebied van milieubeleid.
Omslag
Het laatste integrale milieubeleidskader stamt uit 2001. Sindsdien was het milieubeleid voor bodem, lucht en water vooral gericht op het beheersbaar maken van gezondheidsrisico’s. Van Veldhoven: ‘Nu maken we de omslag van ‘beheersen en herstellen’ naar het voorkomen van schade aan ons milieu en onze gezondheid.’
Concreet milieuprogramma
Op het nationaal milieubeleidskader zijn inmiddels al zo’n 50 reacties opgehaald bij bedrijven, wetenschappers, medeoverheden en organisaties. De volgende stap is in overleg het nationaal milieuprogramma op te stellen. Daarin moet duidelijk worden hoe het verbeterde milieubeleid er in de praktijk uitgaat zien, inclusief financiële consequenties en concrete acties. Van Veldhoven: “Ik vind het een randvoorwaarde dat ons nieuwe milieubeleid straks ook uitvoerbaar is in de praktijk. Dat maakt dat we alleen samen met alle betrokkenen de concrete uitwerking bepalen. Geen papieren werkelijkheid, maar echte verbetering in de praktijk die werkbaar is. Alleen dan realiseren we ook echt minder uitstoot van schadelijke stoffen, schonere lucht en een schoon milieu.”
Waterkwaliteit
Volgens het nieuwe Nationaal Milieubeleidskader is de kwaliteit van het water in Nederland fors verbeterd sinds de invoering van de Wet Verontreiniging Oppervlaktewater in 1969 en de Kaderrichtlijn Water in 2000. De biodiversiteit in het water neemt weer toe. Het tempo van de verbetering is echter onvoldoende en in sommige gebieden ligt er een flinke opgave om de Europese milieunormen te behalen. Overbemesting zorgt voor eutrofiëring van het oppervlaktewater en voor hoge nitraatgehalten in het grondwater. Nieuwe chemische stoffen zorgen, net als medicijnresten en microplastics voor nieuwe uitdagingen, ook bij de productie van ons drinkwater.
Lozing gevaarlijke stoffen
‘Via bodemsanering zijn de meest ernstige en urgente historische bodemverontreinigingen van bodem en grondwater aangepakt. Maar diffuse verontreinigingen (lood, meststoffen, gewasbeschermingsmiddelen) en emissies van zeer zorgwekkende stoffen, medicijnresten en stoffen uit de PFAS-groep (onder meer GenX en PFOA) tasten de kwaliteit van bodem en grondwater aan en zijn schadelijk voor de ecologie en onze gezondheid. Naast zorgen over verontreinigingen beïnvloeden ook fysieke ingrepen in het bodem-watersysteem het functioneren van het systeem in negatieve zin’, is te lezen in het rapport.
Milieuschade
Volgens het PBL is het directe welvaartsverlies door milieuschade van emissies van schadelijke stoffen naar bodem, water en lucht 31 miljard euro. Het gaat hier om allerlei vormen van verlies, zoals verlies aan biodiversiteit, verlies aan productiviteit in de landbouw en gezondheidsschade voor de mens zoals ziektelast en vroegtijdige sterfte.
