Op 7 oktober opende minister Cora van Nieuwenhuizen (Infrastructuur en Waterstaat) de Nereda zuivering in Utrecht. Met de officiële ingebruikname zet de rwzi de standaard voor zuiveringstechnologie in ons land, aldus Van Nieuwenhuizen. De tijd voor kolossale sedimentatiebassins lijkt voorbij. In Utrecht hebben de 14 nabezinktanks van de oude installatie plaatsgemaakt voor 6 compacte Nereda-reactoren.
De nieuwe rioolwaterzuivering in Utrecht zuivert afvalwater van 430 duizend inwoners. Dat is dagelijks 65 miljoen liter water, omgerekend tweemaal de hoeveelheid water in de Utrechtse Oude Gracht. In april won de Nereda-installatie de Global Water Award 2019 in de categorie ‘Wastewater Project of the Year’. De rwzi was daarvoor genomineerd omdat deze met een piekdebiet van 13.200 m3 per uur veruit de grootste is van alle Nereda-installaties wereldwijd. In ons land is de Utrechtse rwzi de zevende communale Nereda. In Panheel, Vriezenveen en Dodewaard liggen de nummers acht, negen en tien al op de tekentafel. Wereldwijd zijn 73 Nereda’s in bedrijf of in aanbouw. De grootste Nereda staat in 2027 in Dublin (2,4 miljoen i.e.). Dat megaproject loopt al sinds 2015 en beoogt een complete retrofit van de Ringsend rwzi, die veertig procent van al het Ierse afvalwater zuivert.
Etalage voor de internationale markt
Minister Van Nieuwenhuizen ziet de Nereda-technologie als dé nieuwe standaard voor communale zuivering. “Het zuiveren van afvalwater wordt steeds complexer, neem medicijnresten en bestrijdingsmiddelen uit de landbouw. De behoefte aan schoner water groeit. Met deze wereldinnovatie van de TU Delft hebben we er een bijzondere en effectieve techniek bij. Dat kunnen we hier in Utrecht laten zien. Deze rwzi is een etalage voor de internationale markt. Van deze technologie kan de hele wereld profiteren. Tachtig procent van het op deze aardbol geloosde afvalwater wordt niet gezuiverd”, zei de bewindsvrouw tijdens de opening.
Energie-efficiënter dan de oude installatie
De nieuwe Nereda-rwzi belooft niet alleen een betere waterkwaliteit (fosfaat 0,5 mg/liter, stikstof 5 mg/liter), maar is ook in staat meer afvalwater te zuiveren en is een derde energie-efficiënter dan de oude zuiveringsinstallatie. Ook de compactheid van de Nereda wordt geprezen. “We realiseren hier een zuiveringsinstallatie op een klein oppervlak met de juiste zuiveringsresultaten. Dat was onze reden om hier met de Nereda-technologie aan de slag te gaan”, zegt directeur Sander Dekker van Heijmans Infra namens consortium De Stichtse Kraan, waarin het bouwbedrijf met aannemer GMB participeert. “Tevens is bijzonder dat we de zuivering tien jaar lang in onderhoud hebben.” Uiteindelijk levert dat volgens Dekker een gunstige TCO (Total Cost of Ownership) op, “dus financieel pakt het prima uit, in deze tijden niet onbelangrijk. Er worden in Nederland niet veel nieuwe zuiveringen meer gebouwd. We hebben hier een unieke kans gekregen deze technologie te bewijzen.”
Bestuursstrijd
Hoofd Bestuursondersteuning Cor Vos bij eigenaar en opdrachtgever Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden (HDSR) steekt niet onder stoelen of banken, dat er een flinke bestuursstrijd woedde over welke zuiveringstechnologie het op de rwzi Utrecht zou worden. “Er waren ‘Neredianen’ en voorvechters van de huidige stand der techniek. We hebben de keuze aan de voorzienigheid van de markt overgelaten. De Neredianen hebben gewonnen.”
Geur-arme rwzi was harde eis
Niet alleen een verbeterde effluentkwaliteit is een wezenlijke eis van HDSR, ook de geuroverlast voor de omgeving moet minimaal zijn. De eind jaren vijftig aan de rand van Utrecht begonnen rwzi staat anno 2019 middenin de wijk Overvecht. In de directe omgeving zijn drie nieuwe woonwijken verrezen, waar bewoners in de hete zomer van 2018 noodgedwongen met de ramen dicht sliepen. “We kregen inderdaad een groot aantal klachten en die liepen tijdens de bouw hoog op”, zegt hoogheemraad Bert de Groot. “Technisch is het uiteraard onoverkomelijk dat er tijdens het bouwproces geurvlaggen ontsnappen. Maar een geur-arme rwzi was een harde eis van onze kant. Er zijn dan ook veel overleggen geweest met het consortium hoe we dat zouden realiseren. Uiteindelijk hebben we het neusje van de zalm gekregen en is het aantal klachten geminimaliseerd.” De oplossing ligt in een extra nazuivering bij de slibontwatering, in de vorm van een gaswassing en actiefkoolfiltratie in combinatie met de lavafilters van Colasit. Het wrange van de geuroverlast is overigens dat de tot dan toe onhandelbare pieken in stankhinder niet van de Nereda afkomstig zijn, maar van het slib dat extern van de andere 15 HDSR-rwzi’s wordt aangevoerd. De Utrechtse rwzi ontwatert namelijk het slib van alle HDSR-zuiveringen en vaak is dat primair zuiveringsslib dat al enkele dagen in ontbinding is. Vandaar de stankoverlast.
Korrelslib moest opgekweekt worden
Een grote uitdaging verder was de opbouw van voldoende korrelslib. De Nereda-technologie past bacteriën toe in de vorm van slibkorrels. Slib en gezuiverd water zijn zo makkelijker te scheiden, omdat de korrels naar de bodem zakken. Het benodigde volume aan korrelslib voor de zes reactoren in Utrecht was echter niet beschikbaar en moest eerst worden opgekweekt. “Daar was een jaar voor nodig”, aldus specialist afvalwatertechnologie André van Bentem van RoyalHaskoningDHV. Toen de rwzi eind april in bedrijf werd genomen, waren alle zes Nereda-reactoren en de slibbuffers gevuld.
Hoogstandje in procesautomatisering
Het consortium krijgt een jaar de tijd om te laten zien of de installatie op alle procesparameters naar behoren scoort. Om grip te houden op de juiste procescondities is de rwzi volop geautomatiseerd met een extra ict-laag in de vorm van de Nereda Controller, onderdeel van RoyalHaskoningDHV’s Aquasuite. De datagestuurde zelflerende software voorspelt de benodigde zuiveringsinspanning van dat moment. Als er extra afvalwater wordt verwacht als gevolg van voorziene regenbuien, kan de installatie bijvoorbeeld tijdig een tandje bijzetten. Voor de nieuwe procesautomatisering was 375 kilometer aan bekabeling nodig. De bezettingsgraad van de rwzi – vijf operators – verandert niet. In de loop der tijd heeft de nu volledig op afstand bestuurbare installatie al regelmatig een ict-upgrade gekregen, waardoor het aantal operators aanzienlijk is teruggebracht. “Wel wordt meer ict-kennis gevraagd”, legt besturingstechnicus Ruud van Rooijen van HDSR uit. Ook als de ict-laag van de Nereda Controller wegvalt, beschikt het hoogheemraadschap over een zelfstandig opererend besturingssysteem voor de waterzuivering, aldus Van Rooijen. “Dat hebben we puur voor de continuïteit gedaan. Zo zijn we minder kwetsbaar.”
Sturing van toevoer
Er is nog meer ict-vernuft in gebruik. De door RoyalHaskoningDHV ontwikkelde MINE Controller stuurt niet alleen de sliblijn en slibvoorraad van de Nereda aan, maar op termijn ook de toevoer van het slib van de andere rwzi’s van het hoogheemraadschap.
