Net als in voorgaande jaren zijn er opnieuw hoge concentraties van tientallen ongewenste stoffen in de Rijn aangetroffen. De concentraties zijn hoger dan de streefwaarden uit het European River Memorandum. Directeur Gerard Stroomberg maakt zich vooral zorgen over de toename van gadolinium, chloride, de beoogde winning van lithium in Duitsland en PFAS. Het goede nieuws is dat de concentratie pyrazool is gedaald.
RIWA-Rijn publiceerde 6 september het jaarrapport over 2020. Hierin beschrijft het samenwerkingsverband van drinkwaterbedrijven die het rivierwater zuiveren tot drinkwater de waterkwaliteit in het Nederlandse deel van het Rijnstroomgebied.
In het rapport vraag de organisatie extra aandacht voor gadolinium. Het wordt vooral ingezet als röntgencontrastmiddel bij MRI-scans. Patiënten scheiden het uit via de urine waardoor het via het riool in de rwzi’s terechtkomt. Dit jaar zijn er voor het eerst meetgegevens over gadolinium en die stellen Stroomberg niet gerust.
Plaszakken
De oplossing ligt volgens hem voor de hand: voer plaszakken verplicht in. De ervaringen hiermee zijn overwegend positief, maar het probleem is de betaling. Dat kan volgens Stroomberg via een belastingverhoging of de ziektekostenverzekering. “Wij zijn aangesloten bij de ketenaanpak medicijnresten uit water. Radiologen stellen dat het geen extra tijd kost om de patiënten op de plaszak te wijzen, ze zijn al in gesprek met de patiënt over hun onderzoek.”
Lithium-winning
Stroomberg maakt zich verder zorgen over de vergevorderde plannen om jaarlijks 40.000 ton lithium te winnen uit geothermisch bronwater in het gebied tussen Bazel en Karslruhe. Hij verwijst naar de problemen in de jaren ’70 met cadmium in de Rijn. Op het hoogtepunt verwerkte de Duitse industrie 2200 ton cadmium. Deze stof bindt zich aan bodemdeeltjes waardoor de impact op de Rijn en de Nederlandse drinkwaterbedrijven beperkt bleef.
“Lithium bindt zich niet. KWR heeft een indicatieve richtwaarde afgeleid en de concentratie in de Rijn is nu al te hoog”, waarschuwt Stroomberg. Het geothermisch bronwater bevat zo’n 180 mg/liter lithium en wordt op papier in een gesloten systeem verwerkt. “Het gewonnen lithium moeten bedrijven ook transporteren en verwerken in batterijen voor elektrische auto’s. Bovendien hebben de batterijen een beperkte levensduur. Ook wordt er nog maar 5 procent van alle batterijen gerecycled. Dat kan in de toekomst tot problemen leiden voor onze drinkwatervoorziening.”
PFAS
RIWA-Rijn pleit verder voor een totaalverbod op PFAS, omdat ze slecht afbreken en daardoor lang in het milieu aanwezig blijven. Deze stoffen zijn ook in voorgaande jaren meegenomen in het meetprogramma van de organisatie, maar blijken nu veel toxischer dan eerder werd aangenomen. “We zitten nu gemiddeld op zo’n 8 nanogram per liter Rijnwater. Dat is een factor twee te hoog. Wanneer er een verbod komt, zitten we hier al snel onder”, verwacht Stroomberg.
Pyrazool
Dat goede maatregelen succes kunnen hebben, blijkt uit de passages over pyrazool. De pyrazoolconcentraties hebben de streefwaarde in 2020 niet overschreden en vertonen een dalende trend bij Lobith, Andijk en Nieuwegein. Dit komt waarschijnlijk door de uitbreiding van de afvalwaterbehandeling bij Chempark Dormagen in Keulen. Hier is nu, mede naar aanleiding van de goede resultaten bij Chemelot, een combinatie van ozon en een biologische afvalwaterzuivering geplaatst.
Chloride
Verder wijst RIWA-Rijn in het jaarrapport op de hoge chloride concentraties bij onder meer Andijk. Wellicht komt het door de drogere zomers met langdurige lage afvoeren. Stroomberg wijst ook op de “Vismigratierivier” die nu in de Afsluitdijk wordt gebouwd Hij hoopt dat de eerdere passages worden afgeschaald om het chlorideprobleem op te lossen. “Het IJsselmeer is immers onze grootste zoetwaterbron.”
De geschiedenis lijkt zich bovendien te herhalen, benadrukt Stroomberg. In hoofdstuk vier kijkt RIWA-Rijn in verband met het zeventig jarig bestaan terug naar de beginjaren. “In de jaren ’50 maakten we ons zorgen over de gevolgen van kernenergie voor de Rijn en de drinkwatervoorziening. En nu gaat het weer om een energiedrager: lithium.”
meer nieuws uit de watersector.
