Waterschap Scheldestromen heeft ruim 25 procent van de Zeeuwse primaire waterkeringen afgekeurd. Ze voldoen niet aan de ondergrens van de huidige wettelijke veiligheidsnorm. Het waterschap stelt dat geen sprake is van een acuut veiligheidsprobleem, maar dat de afgekeurde dijkvakken voor 2050 versterkt worden om te voldoen aan de veiligheidsnorm. Kosten: minimaal 1,5 miljard euro.
Portefeuillehouder Waterkeringen, Philipp Keller, stelt dat het waterschap niet is verrast door de versterkingsopgave. “Eerder gaf het IPCC al een waarschuwing voor een snellere stijging van de zeespiegel dan eerder aangenomen. In 2017 verhoogde het Rijk de wettelijke veiligheidsnorm al om deze reden. Om te zorgen dat Zeeland de meest klimaatbestendige delta ter wereld blijft zijn deze investeringen noodzakelijk om onze provincie ook voor toekomstige generaties veilig en leefbaar te houden.”
Nieuwe veiligheidsnorm
Het Rijk heeft sinds 1 januari 2017 een nieuwe veiligheidsnorm vastgesteld die uitgaat van een overstromingskans. Deze veiligheidsnorm stelt dat iedere Nederlander een kans mag hebben om te verdrinken als gevolg van een overstroming van 1 op 100.000 per jaar. Bij grote economische belangen en vitale objecten wordt de norm nog strenger. Hierdoor zijn de waterkeringen in Zeeland opgedeeld in 25 normtrajecten met uiteenlopende overstromingskansen. Per normtraject is een veiligheidsbeoordeling uitgevoerd. Vijftien normtrajecten voldoen niet aan de huidige veiligheidsnorm.
Versterkingsopgave
In totaal gaat het om 114 kilometer afgekeurde dijk op een areaal van 425 kilometer. De versterkingsopgave ziet er als volgt uit: op Schouwen-Duiveland gaat het om 20,4 km, Tholen en St. Philipsland 34,9 km, Noord- en Zuid-Beveland 35,45 km, Walcheren 8,95 km en in Zeeuws-Vlaanderen betreft het 14,65 km.
De 15 afgekeurde normtrajecten hebben een totale lengte van 300 km. Voor 114 km zijn maatregelen nodig om aan de huidige eisen te voldoen. Door kennisontwikkeling en nader onderzoek zal de versterkingsopgave beperkt kunnen worden, stelt het waterschap.
Onzekerheid zeespiegelstijging
De versterkingsopgave kan nog toenemen door onzekerheid ten aanzien van de mate van zeespiegelstijging. Per traject bekijkt het waterschap welke versterkingsopgave nodig is om te zorgen dat voor 2050 in heel Zeeland aan de nieuwe normeisen wordt voldaan.
Scheldestromen wijst erop dat de versterkingen veel geld gaan kosten. Het waterschap betaalt zelf tien procent. De overige 90 procent worden landelijk (door alle 21 waterschappen en het Rijk) gedragen.
Eerste analyse
Wat er precies met de afgekeurde dijken moet gebeuren en wanneer die worden aangepakt, is nog niet bekend. “Nu hebben we puur naar de normen gekeken”, zegt Keller in de PZC. “Dit najaar willen we met een eerste analyse van deze resultaten komen: wat betekent dit voor ons?”
Het is vooral zaak om te bepalen welke trajecten voorrang moeten krijgen. “Maar soms is het juist verstandig te wachten, omdat we elke dag leren. Door onderzoek en toenemende kennis komen er steeds meer technieken in beeld, waardoor we knelpunten wellicht efficiënter kunnen oplossen. Het moet tenslotte allemaal haalbaar en betaalbaar blijven.”
Innovatietraject zetsteen
Hierbij verwijst het waterschap naar het recente innovatietraject om zetsteen te maken uit baggerspecie bij Hansweert. Zo ontwikkelen de betrokken partijen een een pers die door zeer hoge druk sterke blokken kan produceren. Verder werken ze een businesscase uit die de impact voor prijs, milieukosten, uitgedrukt in de Milieu Kosten Indicator, en ecologie laat zien. Vervolgens worden kleine testblokken in het laboratorium op sterkte ontwikkeling en erosiegevoeligheid getest. Ook komt er een proefvak om de werking in de praktijk aan te tonen en ecologische ontwikkeling te onderzoeken. “Dat zetsteen op grote schaal van baggerspecie kan worden gemaakt, is voorlopig nog toekomstmuziek”, stelt de woordvoerster. Daarom volgt Scheldestromen ook de innovatietrajecten elders in het land.
Eindresultaat
Eind 2022 leveren de betrokken partijen de resultaten van de proef op, waarbij we de innovatie hebben ontwikkeld tot TRL 6 niveau. Dat houdt in dat er is aangetoond dat zetsteen van bagger kan functioneren in een realistische omgeving. De opgedane kennis wordt gedeeld via verschillende kanalen. En als het mogelijk is blijft het proefvak nog een aantal jaar liggen om verdere ontwikkeling te monitoren. Aangezien de uitvoering van dijkversterking Hansweert na 2022 start, is het mogelijk om de innovatie hierin al toe te passen, meldt het HWBP.
Dijkversterking Hansweert
Het waterschap voerde tussen 2008 en 2017 al meerdere versterkingen uit. Hierbij gaat het onder meer om de Zwakke Schakelprojecten op Walcheren. Momenteel bereidt het waterschap de dijkversterking in Hansweert voor. De kosten hiervoor zijn geraamd op 160 miljoen euro.
Scheldestromen stelt dat gezien de omvang van de totale versterkingsopgave de financiering hiervan op lange termijn voor het waterschap niet houdbaar is. Daarom is Scheldestromen intensief in gesprek met het Rijk om de financieringsopgave van de waterveiligheid in Zeeland voor de toekomst te garanderen.
