Wereldwijd is de concentratie medicijnen in oppervlaktewater de afgelopen twintig jaar met 10 tot 20 procent toegenomen. De hoeveelheid antibioticum ciprofloxacine in water zou zelfs zo sterk gestegen zijn, dat er een risico op schadelijke ecologische effecten is. Dit wordt gesteld in een nieuwe wetenschappelijke deskstudie van milieukundigen van de Radboud Universiteit naar de resten van twee geneesmiddelen.
De studie van de Nijmeegse onderzoekers is 22 februari gepubliceerd in Environmental Research Letters. Voor het eerst zijn de risico’s van de resten van twee geneesmiddelen in zoetwater wereldwijd in kaart gebracht. Het gaat om carbamazepine, een middel dat onder meer bij epilepsie worden gebruikt en ciprofloxacine, een antibioticum dat bij infecties aan de blaas, de luchtwegen, de huid, botten en darmen wordt voorgeschreven.
Risico’s nemen fors toe
Voor deze twee middelen waren de milieurisico’s in 2015 wel 10 tot 20 keer hoger dan in 1995. Vooral de toename van menselijk gebruik van ciprofloxacine verhoogt de risico’s wereldwijd. Onderzoeker Rik Oldenkamp stelt: “De concentraties van dit antibioticum zijn schadelijk voor de bacteriën in het water, die op hun beurt een belangrijke rol spelen in allerlei voedselkringlopen. Daarnaast kunnen antibiotica ook een negatieve invloed hebben op de effectiviteit van bacteriënkolonies die gebruikt worden in waterzuivering.”
De milieurisico’s van ciprofloxacine in zoetwater zijn tussen 1995 en 2015 wereldwijd toegenomen. PNEC staat voor ‘predicted no effect concentrations’. Afbeelding: R. Oldenkamp et al.
Meer metingen verrichten
Volgens Oldenkamp toont de studie aan dat de concentraties medicijnresten in water op meer plekken in de wereld gemeten zou moeten worden. Oldenkamp: “De beschikbaarheid van informatie is een groot probleem bij het wereldwijd in kaart brengen van de risico’s van medicijnen in het milieu. Er bestaan weliswaar modellen die concentraties medicijnen in het milieu op een gedetailleerde schaal kunnen voorspellen, maar deze modellen zijn vaak alleen te gebruiken voor plekken waar we veel informatie over hebben, zoals Europese rivieren.”
Voorspellingen doen
Met het nieuwe model van de onderzoekers dat voortbouwt op een bestaand model, is het mogelijk om wereldwijd voorspellingen te doen. Zo voorspellen de onderzoekers een hoog milieurisico in dichtbevolkte en droge gebieden zoals in het Midden-Oosten. “Vaak zijn dat juist de plekken waar weinig data beschikbaar zijn over medicijnconsumptie en concentraties in het water”, zegt Oldenkamp. De onderzoekers voorspelden in deze gebieden de menselijke medicijnconsumptie met behulp van regressiemodellen op basis van consumptie in andere landen en socio-economische en demografische informatie en koppelden dit aan informatie over onder andere waterstromen en hoeveel mensen er aangesloten zijn op waterzuivering.
