Op hoge zandgronden doen waterschapen er alles aan om het spaarzame regenwater zo lang mogelijk vast te houden. Na de skippybal en de big bag zijn er nu rijplaten met een V-vormige inkeping. Waterschap Aa en Maas plaatste er zes in sloten bij melkveehouderij Aarts in de Peel. Deze platen moeten het slootwater langer vasthouden.
Melkveehouderij Aarts in het Brabantse Asten had de wereldprimeur van een oplossing die bij Aa en Maas in eigen huis is bedacht. De rijplaat heeft naast twee ooggaten, om de plaat snel uit de sloot te kunnen trekken, ook een V-vormige uitsnede. Daarin onderscheidt zich de rijplaat van bijvoorbeeld een skippybal of een zanddam. Die inkeping zorgt er namelijk voor dat bij een hevige regenbui het water in de sloot niet té hoog wordt, zodat het grasland niet onder water komt te staan.
Bestaande stuwen en duikers ontoereikend
Het bestaande netwerk van stuwen en duikers is ontoereikend om het water vast te houden in de haarvaten van de watersystemen op de hoge zandgronden in Oost-Nederland. Het spaarzame regenwater loopt in de zomer snel weg uit de sloten van de boeren. Hierdoor zakt het grondwaterpeil snel en met de langere droogteperiode en toenemende verdamping, duurt het steeds langer voor het grondwaterpeil weer hersteld is. “Hier in de sloten rond mijn boerderij staat het grondwater nu heel laag”, zei melkveehouder Ton Aarts bij de plaatsing van de eerste rijplaten. “Maar verderop, richting de Grote Peel, is het grondwaterpeil normaal voor de tijd van het jaar.” Aarts is blij dat het waterschap in zijn sloot de rijplaten plaatst. “Hierdoor blijft er water in de sloot en krijgt het grondwater onder mijn grasland meer voeding. Daarnaast zorgt het voor tegendruk in het drainagestelsel, waardoor het drainagewater minder snel wegloopt.” Het hogere grondwater is belangrijk voor boer Aarts, want beregenen van zijn grasland is economisch voor hem geen optie.
‘Geen omkijken meer naar’
De rijplaten zijn in de sloot bij veeboer Aarts tot op 30 cm onder het maaiveld in de grond gedrukt. De sloot heeft een verval van 2 meter en vier rijplaten zorgen ervoor dat op alle plekken water blijft staan. “Zowel de boer als wij hebben er geen omkijken meer naar”, aldus Peter van Dijk, lid van het Dagelijkse Bestuur van het waterschap Aa en Maas. Hij is blij met de medewerking van boer Aarts. “In onze grotere waterlopen hebben we nu zo’n tweeduizend stuwen en die staan nu allemaal op de hoogste stand. Zevenhonderd hiervan staan zelfs hoger dan we in ons beleid hebben vastgesteld. Maar hier in de haarvaten van het watersysteem is het plaatsen van nog meer stuwen geen optie. Die kosten al snel 50.000 euro, maar zouden bovendien ook nog allemaal bediend en onderhouden moeten worden.”
Tekst loopt door onder de foto
Oproep aan alle boeren
Het idee van de rijplaat is volgens Van Dijk bij zijn waterschap ontstaan omdat veel van het spaarzame regenwater in de zomer via de sloten wegstroomt. “Afgelopen week is hier rond Someren 75 mm regen gevallen. In de bebouwde kom van Someren dreigde een overstroming en we hebben onze stuwen lager moeten zetten. Daarbij zijn we veel water kwijtgeraakt en daar hebben we nu al spijt van. Door het water hier in sloten bij de boerderijen rond Someren langer vast te houden, verdwijnt dat kostbare water niet zomaar uit ons gebied.” Van Dijk doet een oproep aan alle boeren in het gebied: “Bel ons, wij komen graag ook bij jullie deze rijplaten in jullie sloten plaatsen.” De oproep illustreert dat het plaatsen gebeurt op het land van de boer en dat het waterschap daar niet zomaar het land op kan rijden. “We willen veel meer van deze rijplaten plaatsen dus we hopen dat boeren met veel afschot in hun sloten ons massaal gaan bellen”, aldus Van Dijk. Als de rijplaat eenmaal is geplaatst, hebben het waterschap en de boer er zoals gezegd geen omkijken meer naar. En bij een situatie van wateroverlast kan de boer snel zelf ingrijpen en is de plaat er zó weer uitgehaald. Het waterschap stelt de rijplaten kosteloos ter beschikking aan grondeigenaren.
