Rijkswaterstaat en aannemer Van Hattum en Blankevoort gaven 12 oktober het startsein voor de bouw van een betonnen wand bij zeesluis IJmuiden. Deze constructie moet de toenemende verzilting van het Noordzeekanaal door het gebruik van de zeesluis tegen gaan. De verzilting heeft nadelige gevolgen voor natuur, land- en tuinbouw en de drinkwatervoorziening. Eind 2024 moet de zoutdam operationeel zijn. Het budget is met 100 miljoen euro drie keer zo hoog als de oorspronkelijke raming.
Bij het schutten van schepen door Zeesluis IJmuiden stroomt er vanwege de omvang van de sluis ongeveer 10.000 ton zout het Noordzeekanaal binnen. Dat is twee keer zoveel als nu het geval is. Daarom is er een oplossing bedacht: een constructie voor selectieve onttrekking. Rijkswaterstaat omschrijft het als een soort (zoutwater)brievenbus. Omdat zoutwater zwaarder is dan zoetwater stroomt het door een opening onderin de constructie terug naar zee. Het zoete water wordt tegengehouden en blijft in het Noordzeekanaal.
Start met aanleg kades
De aannemer begint met aanleg van kades aan beide zijden van het Binnenspuikanaal, over een lengte van 400 m. Deze kades fungeren als damwanden om de bestaande oevers op hun plek te houden. Dat is nodig omdat het Binnenspuikanaal ter hoogte van de zoutdam tot 23 m beneden NAP wordt verdiept.
De kades bestaan uit damwanddelen en buispalen, die de aannemer de grond intrilt. Dit kan gepaard gaan met geluidsoverlast. Geluidswerende maatregelen, zoals een geluidsmantel van absorberende matten, moet de overlast zoveel mogelijk beperken.
Bouw 2 grote pijlers
Tijdens de aanleg van de kades vindt ook de bouw plaats van 2 pijlers van 27 m hoog, op het terrein direct naast het Binnenspuikanaal. Zodra de kanaalbodem verdiept is, plaatst de aannemer hier de 2 voorgebouwde pijlers én een betonnen wand over de hele breedte van het Binnenspuikanaal. In de zoutdam komen deuren om schepen door te laten voor onderhoud aan onder andere het gemaal. De realisatie van de zoutdam is te volgen via een livestream vanaf het bouwterrein.
Unieke constructie
Uit onderzoek blijkt dat selectieve onttrekking een goede oplossing biedt om op deze schaal verdere verzilting van het Noordzeekanaal en de regio tegen te gaan, stelt Rijkswaterstaat. Selectieve onttrekking wordt al op een kleinere schaal toegepast bij het gemaal De Helsdeur in Den Helder. Gelet op de schaalgrootte en bouwwijze gaat het volgens Rijkswaterstaat bij het selectief onttrekken van zoutwater uit het Noordzeekanaal om een unieke constructie.
Boven budget
Aanvankelijk had Rijkswaterstaat zo’n 40 miljoen euro gereserveerd voor de selectieve onttrekking, meldt Cobouw. Na een stukgelopen aanbesteding werd er in 2020 al 12 miljoen euro extra uitgetrokken. In 2021 liet toenmalig demissionair minister Van Nieuwenhuizen aan de kamer weten dat er maar liefst nog eens 67 miljoen euro extra nodig was. Het budget is daarmee voor Rijkswaterstaat zo’n drie keer hoger uitgevallen dan aanvankelijk geraamd. Welk deel van de gereserveerde 100 miljoen euro precies naar Van Hattum en Blankevoort gaat, is niet bekend gemaakt.
Aanbodgestuurd schutten
Volgens planning is de constructie eind 2024 klaar en operationeel. Om te voorkomen dat door het gebruik van Zeesluis IJmuiden het zoutgehalte in het Noordzeekanaal te veel oploopt, blijft de Noordersluis tot die tijd in gebruik. Dit maakt het mogelijk om afhankelijk van het aanbod van schepen te schutten via de Noordersluis of via Zeesluis IJmuiden. Met het aanbodgestuurd schutten wordt er beperkt gebruik gemaakt van de Zeesluis IJmuiden, maar kunnen wel alle schepen het sluizencomplex IJmuiden passeren.
