Vallei en Veluwe beperkt met ingang van vandaag het gebruik van grondwater voor beregening. Beregening met grondwater is overdag in het hele werkgebied van het waterschap verboden. Verder mag binnen 200 meter van kwetsbare beeklopen met waardevolle natuur geen grondwater meer worden onttrokken. Ook bij buurman Rijn en IJssel geldt een (beperkt) onttrekkingsverbod voor grondwater.
Voor Vallei en Veluwe is het voor het eerst dat het waterschap de onttrekking van grondwater aan banden legt. In het verleden volstond in perioden van droogte het uitvaardigen van een onttrekkingsverbod voor oppervlaktewater. Heemraad Henk Veldhuizen: “We hebben opnieuw een unieke situatie: langdurige droogte en extreem lage rivierwaterstanden. Op dit moment zien we de grondwaterstanden hard dalen en de grondwatervoorraad slinken. Uitbreiding van de maatregelen is onvermijdelijk. Nog niet eerder stelde het waterschap een verbod in op het onttrekken van grondwater. Deze maatregelen zijn nodig om onomkeerbare schade aan natuur te voorkomen en de disbalans in de grondwatervoorraad te verminderen.”
Verschillende beperkingen
In het werkgebied van Vallei en Veluwe is beregening met grondwater van gazons, siertuinen, sportvelden, golfbanen, gras- en maisland alleen nog toegestaan tussen 22.00 uur ‘s avonds en 07.00 uur ‘s ochtends. Bovendien mag binnen 200 meter van kwetsbare beeklopen met waardevolle natuur geen grondwater meer worden onttrokken voor het besproeien van gazons, siertuinen, sportvelden, golfbanen, gras- en maisland. Het met grondwater besproeien van moestuinen, bomen, bloemen en fruit is wél toegestaan, net als het besproeien van kunstgras. Ook het onttrekken van grondwater om vee water te geven valt buiten het verbod.
Tekst loopt door onder de afbeelding
Vertrouwen in de naleving
Het waterschap verwacht geen problemen bij de handhaving van de maatregelen: “Onze handhavers bevinden zich actief in het gebied. Zij zien toe op het naleven van de maatregelen. Ervaring uit het verleden bij andere onttrekkingsverboden leert dat dit soort verboden goed worden nageleefd.”
Effecten pas later merkbaar
In de driehoek Apeldoorn-Dieren-Arnhem ligt het hoogste en meest massieve deel van de Veluwse stuwwallen. In dat hoge heuvelgebied bevindt zich de omvangrijkste grondwaterbel van de Veluwe. Het grondwater reikt hier soms tot zo’n 45m +NAP. “Behoudens het westelijk deel van de Veluwe gaat het nu goed met de grondwaterstand”, zegt een woordvoerder van het waterschap. “Maar door de trage werking is bijvoorbeeld pas in juni in het midden van de Veluwe de hoogste grondwaterstand bereikt vanuit de natte periode in begin dit jaar. Een effect van deze periode is dan ook pas in het najaar te verwachten. En dan hopen we oprecht dat de neerslag in het najaar zijn werk kan doen.”
Onttrekkingsverbod oppervlaktewater
Naast de grondwatermaatregelen wordt ook het onttrekkingsverbod voor oppervlaktewater, dat al langer gold, verder uitgebreid. Bij het Valleikanaal, de Woudenbergse Grift, Heiligenbergerbeek, Zijdewetering, Krakerswijk, de Flierbeek en de oppervlaktewaterlichamen binnen de oude kern van Amersfoort mag geen oppervlaktewater worden onttrokken. Dit verbod geldt onder andere voor agrariërs die mais en gras willen beregenen. Volgens het waterschap is deze maatregel nodig omdat water inlaten door de lage stand van de Rijn steeds moeilijker is en het water dat er nog is, gebruikt wordt voor doorspoeling ten behoeve van de waterkwaliteit in het stedelijk gebied en om de natuurwaarden te behouden.
Kwetsbare natuurgebieden
Ook de oostelijke buurman van Vallei en Veluwe, Waterschap Rijn en IJssel heeft inmiddels grondwateronttrekkingsverboden uitgevaardigd. Het gaat daarbij om om twee kwetsbare natuurgebieden in de Achterhoek: Stelkampsveld bij Borculo en De Zumpe bij Doetinchem. Rijn en IJssel wil met dit verbod de unieke natuur beschermen, die voor het voortbestaan afhankelijk is van het grondwater. Ondanks de vele maatregelen die het waterschap afgelopen jaren heeft genomen in en om deze kwetsbare natuur, zijn de grondwaterstanden nu zo laag, dat de kritieke ondergrens is bereikt, zij het dankzij de maatregelen een à twee maanden later.
Wie is de baas over het grondwater?
In de Waterwet staan drie types grondwateronttrekkingen die onder de bevoegdheid van de provincie vallen. De provincie is bevoegd gezag voor de grondwateronttrekkingen voor industriële toepassingen van meer dan 150.000 m3 per jaar, voor de openbare drinkwatervoorziening en voor bodemenergiesystemen. Andere grondwateronttrekkingen en infiltraties vallen onder de bevoegdheid van het waterschap (regionale wateren) of (met name voor de uiterwaarden van de grote rivieren) de minister van Infrastructuur en Waterstaat. In de keur van het waterschap is bepaald in welke gevallen een watervergunning is vereist en in welke gevallen algemene regels (inclusief meldplicht) gelden.
Verdringingsreeks voor grondwater
In het werkgebied van Vallei en Veluwe vinden ook grote industriële grondwateronttrekkingen plaats. “Maar daar gaat het waterschap niet over”, zegt de woordvoerder van het waterschap. “Dat zijn onttrekkingen met de provincie als vergunningverlener en toezichthouder. Er wordt aan verschillende tafels met partners al gesproken over grondwater. Deze maatregel moet een aanzet zijn tot het voeren van nog een breder gesprek met partners, waaronder de provincie, over mogelijk een verdringingsreeks voor grondwater.”
