Bij het dijkversterkings- en rivierverruimingsproject Meanderende Maas liggen nu zes mogelijke alternatieven op tafel. Ze variëren van een gewone dijkversterking tot de inrichting als ‘ruig’ natuurgebied, à la de Biesbosch. Maar er is ook een variant waarmee de rivier wordt benut als energiecentrale. Vooral de Brabantse kant van de rivier zal op de schop gaan.
De zes alternatieven verschillen van elkaar in de mate van nieuwe natuur en rivierverruiming. Ook de mogelijkheden voor recreatie en toerisme en het oplossen van knelpunten worden in de plannen betrokken, plus de toekomst van de Maasveren. De alternatieven zijn ontwikkeld door de projectorganisatie Meanderende Maas, waarin Rijkswaterstaat samenwerkt met waterschappen, provincies en gemeenten, en worden tegen het licht gehouden in zogeheten ‘werkplaatsen’. In die werkplaatsen worden bovendien de ideeën uit de omgeving besproken. In totaal nemen er zo’n veertig mensen, met verschillende belangen en achtergronden, deel aan die gesprekken. De werkplaatsen vinden plaats tot 2020. Op 20 april was de vierde editie. De deelnemers aan die vierde werkplaats hebben de zes schetsen voor het gebied aangevuld met ‘kansen’: waar liggen in het projectgebied de beste kansen voor wandel- vaar- en fietsroutes, woningbouw, horeca, natuur, bezienswaardigheden en overnachtingsmogelijkheden? Daarmee hebben ze volgens de projectorganisatie een waardevolle aanvulling gegeven op de alternatieven.
Pitches en slogans
Vanzelfsprekend kunnen niet alle kansen worden meegenomen in de plannen. Daarom hebben de deelnemers aangegeven welke kansen in het project zij het belangrijkst vinden. Zij hebben daarbij een ‘promotiepitch’ gegeven over elk alternatief, met reclameslogans voor lokale bewoners en voor mensen van buiten het gebied. Zo werd het alternatief De Ruige Maas (met een Biesbosch-achtige natuur) beschreven als: ‘Bij De Ruige Maas ga je er in en kom je er drie dagen later als herboren uit’. Bij het alternatief De Gemoedelijke Maas zagen de deelnemers kansen voor een Nationaal Park De Uiterwaarden. Andere deelnemers deden een oproep over de hinder tijdens de realisatiefase van het project: zorg dat de lokale bewoners naast de lasten ook al snel de lusten ervaren.
Van zes naar drie alternatieven
De verschillenden inzichten van de vierde werkplaats worden verwerkt in de volgende stap in het proces. De projectorganisatie gaat de input op de zes mogelijke alternatieven gebruiken om drie kansrijke alternatieven te ontwikkelen. Daarbij kunnen onderdelen van elk van de zes mogelijke alternatieven gebruikt worden.
De verschillende opties
Alle zes de alternatieven die nu op tafel liggen, zijn een combinatie van maatregelen aan de dijken, aan de uiterwaarden en aan de Maas zelf. Voldoende waterveiligheid is uiteraard een ‘bottom line’. De alternatieven zijn:
A: Eigentijdse Maas.Dit is het enige alternatief waarin geen rivierverruiming plaatsvindt vanuit de waterveiligheidsopgave. De nieuwe dijk wordt een ‘moderne gronddijk’ met het daarbij benodigde ruimtebeslag. Naast het ruimtebeslag voor de hoogteopgave bestaat deze ook uit het oplossen van de (in)stabiliteit en de piping. De piping wordt veelal opgelost door een brede berm. De bestaande dijken worden omgebouwd, waarmee voor langere tijd een stabiele situatie wordt geboden aan het gebied. Graven in de uiterwaarden gebeurt alleen ter compensatie van de bredere dijk en voor meer natuur.
B: Iconische Maas.In dit alternatief wordt de dijk gespaard door de hoogteopgave tot nul terug te brengen door extra rivierverruiming. Enkel aanpassingen ten behoeve van stabiliteit en piping zijn nodig. De bedoeling is herkenbare cultuurhistorische beelden (‘iconen’) te bewaren. Het historisch cultuurlandschap (de ‘Verkade-natuur’) wordt hersteld; natuur en landbouw gaan hand in hand.
C: Lommerrijke Maas.Bij dit alternatief draait het om het ontwikkelen van een aantrekkelijk vestigingsklimaat voor inwoners, bedrijven en toeristen. Het parkachtige en kleinschalige cultuurlandschap is te beleven vanaf de dijk en vanaf het water. De dijk wordt versterkt en er is sprake van circa 20 cm waterstandsdaling. De dijk wordt helemaal beplant met bomen en oude meanders worden opengegraven. Het zomerbed van de Maas wordt verbreed.
D: Gemoedelijke Maas.Het ‘gemoedelijke’ karakter van het gebied is leidend in dit alternatief. Centraal staat het zorgvuldig inpassen van de dorpen, de bestaande dijk, de woningen en de natuurambities vanuit Natuur Netwerk Brabant. Voor de dijk en voormalige meanders geldt dat ook verdwenen cultuurhistorische kenmerken opnieuw zichtbaar worden gemaakt. Er wordt ingezet op circa 20 cm waterstandsdaling. Er komen bomen op de dijk. Dichte meanders worden uitgegraven, maar niet aangetakt aan de rivier.
E: Ruige Maas.In dit alternatief zijn de uiterwaarden en de dijk zodanig robuust ontworpen dat de mens weinig beheer behoeft uit te voeren en er ruimte is voor activiteiten op de dijk. Hierbij valt te denken aan wonen, horeca en overnachtingsplekken. Tevens kunnen routestructuren aangelegd worden. De brede Deltadijk komt buitendijks van de oude dijk. De uiterwaarden krijgen het uiterlijk van de Biesbosch. De dijk wordt verbeterd en er wordt ingezet op circa 20 cm waterstandsdaling.
F: Circulaire Maas.De nieuwe dijk als ‘energielint’ en in de uiterwaarden wordt de inrichting afgestemd op de gewenste gewassenteelt. Er wordt ingezet op 20 cm waterstandsdaling en op hoogwaardig gebruik van grondstoffen. Piping wordt opgelost door een brede berm en deze ruimte kan worden geëxploiteerd voor hernieuwbare vormen van energie via bijvoorbeeld zonnevelden. Kleine(re) windturbines nemen de rol van de bakenbomen over als markering en ritme langs de Maas. De dijk zelf fungeert als transportlijn van energie, door hierin de benodigde kabels en leidingen op te nemen.
Een uitgebreide beschrijving van de zes alternatieven kunt u hier downloaden.
